Vroege opsporing van Barrett-slokdarm en slokdarmkanker: nauwkeurigheid en aanvaardbaarheid van een nieuwe screeningsmethode in de eerste lijn

Als kanker wordt ontdekt in een vroeg stadium, voordat deze is uitgezaaid naar omliggende weefsels en andere organen, neemt de kans op een succesvolle behandeling en een langere overleving aanzienlijk toe. Dit geldt zeker voor slokdarmkanker. De afgelopen 20 jaar is het aantal patiënten met slokdarmkanker sterk toegenomen. Nederland staat momenteel wereldwijd tweede op de ranglijst van landen waar slokdarmkanker het meest voorkomt. Een op de 100 mannen in Nederland zal voor het 75e levensjaar slokdarmkanker krijgen. Helaas wordt de diagnose bij het overgrote merendeel van de patiënten in een te vergevorderd stadium vastgesteld, waardoor de kans op genezing laag is. Minder dan 1 op de 5 patiënten met slokdarmkanker is na 5 jaar nog in leven. Wanneer slokdarmkanker op tijd wordt vastgesteld, verbetert de kans op genezing tot 50%. Het tijdig ontdekken en behandelen van patiënten met een verhoogd risico op kanker is dus van groot belang. 

 In onderzoek dat de onderzoekers eerder verrichtten bleek dat minder dan 10% van de patiënten met slokdarmkanker bekend was met het voorstadium van slokdarmkanker, Barrett-slokdarm. Barrett-slokdarm is het gevolg van terugvloed van maagzuur, waardoor het slijmvlies van de slokdarm kan beschadigen. Het vaststellen van Barrett-slokdarm vindt momenteel plaats met behulp van een belastend maagonderzoek, namelijk een gastroscopie. Hierdoor worden lang niet alle mensen met langdurige klachten van zuurbranden of maagzuurremmer-gebruik hiervoor verwezen voor een gastroscopie, waardoor slechts een minderheid van de Barrett-slokdarmpatiënten wordt ontdekt. Dit ondanks het feit dat onderzoek laat zien dat 1 op de 12 personen met klachten van zuurbranden een Barrett-slokdarm heeft. Het lijkt dus van belang om mensen met één of meerdere risicofactoren te screenen op Barrett-slokdarm als voorstadium van slokdarmkanker. De afgelopen jaren zijn er nieuwe, minder-invasieve methoden ontwikkeld die patiëntvriendelijker, goedkoper en gemakkelijker (buiten het ziekenhuis) zijn uit te voeren. Een voorbeeld hiervan is een test die slokdarmkanker kan detecteren in uitgeademde lucht (eNose) of een dun kijkertje dat vrijwel pijnloos en zonder een roesje via de neus in de slokdarm kan kijken (transnasale endoscopie). Van transnasale endoscopie is aangetoond dat het even betrouwbaar is voor het detecteren van Barrett-slokdarm als een standaard gastroscopie. 

Het onderzoeken van de nauwkeurigheid en aanvaardbaarheid van een nieuwe screeningstrategie (eNose gevolgd door transnasale endoscopie) naar (het voorstadium van) slokdarmkanker.

De studie zal worden uitgevoerd bij patiënten met meer dan 3 maanden zuurbranden, of die daarvoor meer dan een jaar maagzuurremmers gebruiken, in de leeftijd van 50 tot 75 jaar. De studie zal worden uitgevoerd in 20 huisartsenpraktijken in drie regio’s (Nijmegen, Amsterdam, Rotterdam). Deze patiënten zullen via de huisarts een uitnodiging ontvangen voor de eNose ademtest en een transnasale endoscopie om Barrett-slokdarm en/of slokdarmkanker te bevestigen of uit te sluiten. 

Met deze studie willen de onderzoekers vaststellen in hoeverre mensen bereid zijn om deel te nemen aan deze screeningsstrategie, hoe nauwkeurig de ademtest is in het detecteren van Barrett-slokdarm en/of slokdarmkanker, hoe acceptabel patiënten beide screeningstesten vinden en hoe vaak Barrett-slokdarm en/of slokdarmkanker wordt gevonden.

Bij 450 patiënten met zuurbranden of langdurig maagzuurremmer-gebruik zal worden onderzocht of met adem-onderzoek gevolgd door transnasale endoscopie, Barrett-slokdarm en/of slokdarmkanker kan worden opgespoord in de huisartsenpraktijk. Dit kan uiteindelijk leiden tot een vroegere ontdekking van slokdarmkanker, een minder belastende behandeling, een betere overleving van mensen met slokdarmkanker, en ook tot het voorkómen van slokdarmkanker. In de nabije toekomst zouden de ademtest en de transnasale endoscopie kunnen worden ingezet als test in de huisartsenpraktijk. Patiënten met zuurbranden hoeven dan niet direct een belastend maagonderzoek in het ziekenhuis te ondergaan. Tevens is de uitslag van de test op korte termijn beschikbaar. Hierdoor kunnen patiënten sneller worden gerustgesteld of terecht worden doorverwezen voor verder onderzoek in het ziekenhuis. 

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.