Poliepen in de dikke darm

Wat zijn poliepen in de dikke darm?

Een poliep in de dikke darm is een groei van het slijmvlies van de dikke darm. Poliepen kunnen verschillende maten en vormen hebben: van een speldenknop van enkele centimeters of een bobbeltje tot een poliep op een steel. Sommige mensen hebben maar één poliep, terwijl andere er meerdere kunnen hebben. Poliepen in de dikke darm komen vaak voor. Veel mensen hebben poliepen zonder het te weten omdat ze meestal geen klachten geven. Ongeveer 5-20% van alle mensen boven de vijftig jaar heeft poliepen.

De meeste poliepen zijn goedaardig en blijven dat ook. Maar in sommige poliepen kunnen cellen veranderen en uitgroeien tot een kwaadaardige tumor: darmkanker. Aan de buitenkant van een poliep kan je meestal niet zien of een poliep goedaardig of kwaadaardig is. Dit blijkt pas na onderzoek van het weefsel van de poliep.  

Omdat poliepen kunnen uitgroeien tot darmkanker, worden bijna alle poliepen verwijderd die bij een darmonderzoek worden gevonden. Kleine hypoplastische poliepen worden niet altijd weggehaald. Dit zijn poliepen die wel kunnen groeien, maar niet gaan woekeren. De verwijderde poliepen worden onderzocht onder de microscoop om te zien of ze goedaardig of kwaadaardig zijn.

Oorzaken van poliepen in de dikke darm

Het is niet precies bekend hoe poliepen ontstaan en waarom sommige mensen ze wel krijgen en anderen niet. Wel weten we dat erfelijkheid, voeding en leefstijl invloed hebben op het krijgen van poliepen.

Erfelijke aanleg

Soms kunnen poliepen ontstaan door een erfelijke aandoening. De meest voorkomende erfelijke aandoeningen die poliepen veroorzaken zijn:

• Lynch syndroom
  Dit is de meest voorkomende erfelijke vorm van darmkanker die begint als een poliep. Ongeveer 5% van alle darmkankerpatiënten heeft het Lynch syndroom.
• Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP)
  Bij FAP ontstaan honderden poliepen in de dikke darm. Dit ontstaat vaak al op een jonge leeftijd tussen 10 en 20 jaar. Later kunnen er ook poliepen in de dunne darm ontstaan.  
• MutYH Geassocieerde Polyposis (MAP)
  Dit is een erfelijke aandoening door een verandering in het MutYH-gen. Bij MAP ontstaan tientallen poliepen in de dikke darm, meestal voor het vijftigste levensjaar. De ziekte is minder ernstig dan FAP.
• Peutz-Jeghers Syndroom
  Dit is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij poliepen in het hele spijsverteringsstelsel en in de neus voorkomen. De poliepen ontstaan vooral in de dunne darm en minder vaak in de dikke darm.

Als een van deze syndromen of darmkanker in je familie voorkomt, is het verstandig om dit met je huisarts te bespreken. De huisarts kan je doorverwijzen naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of naar een Klinisch Genetisch Centrum voor erfelijkheidsonderzoek als je tot een risicogroep behoort.

Voeding en leefstijl

Ook ongezonde voeding en een ongezonde leefstijl kunnen bijdragen aan het ontstaan van poliepen.
De belangrijkste risicofactoren zijn:

• Eten van veel rood en bewerkt vlees
  Mensen die veel vlees eten, hebben een grotere kans op poliepen. Vooral rood vlees zoals rundvlees, varkensvlees, lamsvlees en geitenvlees, en bewerkt vlees zoals vleeswaren en worst, verhogen het risico.  
• Overmatig alcoholgebruik en roken
  Roken en drinken zijn slecht voor het darmslijmvlies en kunnen mogelijk bijdragen aan het ontstaan van poliepen.
• Weinig lichaamsbeweging en overgewicht
  Overgewicht en weinig bewegen verhogen de kans op darmkanker en waarschijnlijk ook op poliepen.

Klachten bij poliepen in de dikke darm

Poliepen in de dikke darm geven meestal geen klachten. Bij grotere poliepen kunnen deze klachten voorkomen:

• Bloed in de ontlasting
• Een verandering in het ontlastingspatroon
• Buikpijn

Deze klachten kunnen ook voorkomen bij onschuldige aandoeningen of bij darmkanker. Als je bloed in je ontlasting ziet, maak dan een afspraak met je huisarts. Voor de andere klachten geldt: ga naar de huisarts als ze langer dan twee weken aanhouden. De huisarts kan bepalen of verder onderzoek nodig is.

Diagnose van poliepen in de dikke darm

Er zijn verschillende onderzoeken waarmee de arts poliepen in de dikke darm kan opsporen. Dit zijn de meest gebruikelijke onderzoeken:

Behandeling van poliepen in de dikke darm

Als de arts tijdens een kijkonderzoek poliepen vindt, kunnen deze meestal direct worden verwijderd. Dit heet poliepectomie. Bij een poliepectomie schuift de arts een instrument door de endoscoop om de poliep weg te halen. Het verwijderen van een poliep doet geen pijn. De verwijderde poliep wordt daarna in een laboratorium onderzocht. Daar wordt vastgesteld om wat voor soort poliep het gaat. Je krijgt de uitslag van dit onderzoek na ongeveer een week.  Als de poliep heel groot is, kan het zijn dat er een nieuw kijkonderzoek nodig is. Dit wordt dan gedaan door een extra gespecialiseerde MDL-arts.

Operatief verwijderen van poliepen

Als poliepen tijdens een kijkonderzoek niet verwijderd kunnen worden, bijvoorbeeld omdat ze te groot zijn, moeten soms met een operatie worden verwijderd. Dit geldt ook voor poliepen die in de darmwand zijn gegroeid.

Controle na het verwijderen van poliepen

Na het verwijderen van poliepen blijf je mogelijk langere tijd onder controle. Dit komt omdat er na een tijdje weer nieuwe poliepen kunnen ontstaan. Er zijn landelijke afspraken over hoe deze controles moeten plaatsvinden. Hoe vaak en wanneer controles plaatsvinden, hangt af van:

• de soort poliep
• het aantal gevonden poliepen
• de grootte van de poliep
• of poliepen normale cellen of veranderde cellen hadden
• erfelijke factoren
• andere ziekten of aandoeningen
• de leeftijd van de patiënt

Afhankelijk van de uitslag kan het advies zijn om na 3, 5 of 10 jaar terug te komen. Soms is het niet nodig. De arts kan je hier meer over vertellen. 

Wanneer is een nieuw kijkonderzoek niet nodig?

Een kijkonderzoek is soms niet nodig als:

• er bij het eerste onderzoek 5 of minder kleine poliepen waren met normale celdeling.
• er geen veranderde cellen in je poliepen waren.
• bij de laatste 3 kijkonderzoeken is bijna niets gevonden. De kans is dan heel klein dat je een poliep hebt die kan uitgroeien tot darmkanker. Als je jonger bent dan 75 jaar bent, kan je weer meedoen aan het bevolkingsonderzoek darmkanker.
• je ouder bent dan 80 jaar
• je niet fit bent of geen kijkonderzoek wil ondergaan.

In 2022 zijn er nieuwe afspraken gemaakt over wanneer je wel of geen kijkonderzoek nodig hebt. Hierdoor kan het zijn dat je normale controles zijn veranderd. Als je hier vragen over hebt, kan je terecht bij je behandelend arts.

Dit kun je zelf doen bij poliepen in de dikke darm