Hepatitis B
Hepatitis betekent ontsteking van de lever. Hepatitis B wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus.
Wat is hepatitis B?
Hepatitis betekent ontsteking van de lever. Het woord hepatitis is afgeleid uit het Grieks. Hepar betekent lever en itis betekent ontsteking. Hepatitis B wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus. Het gaat hierbij om een ander virus dan bij hepatitis A, C, D en E. Al deze vormen worden veroorzaakt door een virus. Daarom spreken we over virale hepatitis.
Hepatitis B komt wereldwijd voor. Ook in Nederland komt de ziekte voor. Besmetting vindt vooral plaats via bloed-bloedcontact, seksueel contact en van moeder op kind tijdens de geboorte. Als je eenmaal hepatitis B hebt gehad en bent genezen, dan ben je er de rest van jouw leven immuun voor. Je krijgt het dan niet opnieuw. Er bestaat een vaccin tegen hepatitis B. Hepatitis B kan acuut zijn of chronisch worden. Acuut houdt in dat de ontsteking kortdurend is en chronisch wil zeggen van lange duur.
Acute hepatitis B
Bij ongeveer 90% van de volwassen mensen geneest hepatitis B vanzelf binnen een half jaar. We spreken dan van acute hepatitis B. De meeste mensen hebben geen klachten, maar er kunnen wel klachten optreden.
Chronische hepatitis B
Bij ongeveer 10% van de volwassenen geneest hepatitis B niet vanzelf en wordt het chronisch. We spreken van chronisch als het virus langer dan zes maanden in het lichaam aanwezig is. Je bent dan drager van het virus. De meeste mensen hebben weinig klachten of zijn alleen wat moe. Chronische hepatitis B blijft besmettelijk, ook als je geen klachten hebt.
Twee vormen van chronische hepatitis B
Actieve vorm
- Kan een lichte tot ernstige leverontsteking veroorzaken
- Kan leiden tot leverfibrose en levercirrose. Bij leverfibrose ontstaat er littekenweefsel in de lever. Hierdoor raken de levercellen beschadigd. Na verloop van tijd is er zoveel littekenweefsel gevormd dat levercellen afsterven. Hierdoor kan de lever niet goed meer functioneren. We spreken dan van levercirrose. Levercirrose verhoogt de kans op het ontstaan van leverkanker (HCC)
- Door behandeling met medicijnen neemt de kans op blijvende beschadiging aan de lever af
Inactieve vorm
- Het virus is aanwezig meestal zonder klachten te veroorzaken, maar er kunnen ook perioden zijn dat het virus actief is. Er kunnen dan klachten optreden die bij een acute hepatitis voorkomen
- Meestal zijn er op lange termijn weinig gevolgen
- Belangrijk is dat jouw arts regelmatig jouw bloed onderzoekt om de activiteit van het virus vast te stellen
Feiten en cijfers over hepatitis B
In Nederland is het aantal nieuwe gevallen van hepatitis B licht gedaald. Naar schatting hebben ongeveer 40.000 mensen chronische hepatitis B.
Wereldwijd zijn er ongeveer 350 tot 400 miljoen mensen met chronische hepatitis B. Het komt vooral voor in grote delen van Afrika, Azië, Oost-Europa en Latijns-Amerika.
Bij wie komt hepatitis B het meeste voor?
Oorzaken van hepatitis B
De oorzaak van hepatitis B is besmetting met het hepatitis B-virus. Dit virus is heel besmettelijk. Al voordat je klachten hebt kun je anderen besmetten. Dit is vanaf ongeveer zes weken voordat je klachten hebt totdat het virus uit jouw bloed is verdwenen. Als het virus niet verdwijnt spreken we van chronische hepatitis B en ben je drager van het virus. Vaak zijn er geen klachten. Je bent wel besmettelijk, ook al zijn er geen klachten. Het hepatitis B-virus komt voor in bloed, sperma, voorvocht en vaginaal vocht.
Overdracht van het hepatitis B-virus kan plaatsvinden via:
- bloed-bloedcontact
- seksueel contact. Hepatitis B is een SOA (seksueel overdraagbare aandoening)
- besmetting van moeder op kind tijdens de geboorte
Manieren van besmetting zijn:
- onveilig vrijen, zonder condoom
- via gebruikte besmette injectienaalden
- via scheermesjes
- gezamenlijk gebruik van tandenborstels. Speeksel vermengd met bloed kan een risico zijn, bijvoorbeeld bij bloedend tandvlees. Speeksel zelf speelt geen rol in de besmettingsroute.
- via bloedtransfusie
In Nederland is besmetting tijdens bloedtransfusie uitgesloten omdat het bloed gecontroleerd wordt op hepatitis B. In niet-westerse landen gebeurt dit niet altijd.
In de dagelijkse omgang met mensen is er geen risico op besmetting met het hepatitis B-virus.
Voorbeelden waarbij er geen risico bestaat op besmetting:
- Het virus kan niet door een onbeschadigde huid
- Zoenen of tongzoenen. Speeksel speelt geen rol in de besmettingsroute
- Toiletgebruik en gebruiksvoorwerpen
- Adem, hoesten, niezen, etc
Hepatitis B en zwangerschap
Bij 90% van de mensen die als baby besmet raken met het hepatitis B-virus, blijft het virus in het lichaam aanwezig. In Nederland worden daarom zwangere vrouwen getest op hepatitis B. Als een zwangere vrouw hepatitis B heeft, dan krijgt:
- de baby direct na de bevalling immunoglobulinen toegediend. Deze beschermen de baby tijdelijk tegen hepatitis B
- de baby daarna een hepatitis B-vaccinatie, in de eerste week na de bevalling. Daarna volgen vaccinaties op de leeftijd van 2, 3, 4, en 11 maanden, volgens het Rijksvaccinatieprogramma.
Het geven van borstvoeding is veilig zolang er geen wondjes bij de tepels zijn.
Klachten bij hepatitis B
Als je besmet bent met het hepatitis B-virus heb je meestal geen of vage klachten. Vaak merk je er niets van. Je bent wel besmettelijk voor anderen. Als er klachten optreden, is dit meestal één tot zes maanden na besmetting. Bij ongeveer 90% van de volwassenen geneest de leverontsteking vanzelf binnen een half jaar.
Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever veroorzaken leverziekten, zoals hepatitis, vaak pas in een laat stadium klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren. Wanneer er klachten optreden is de ziekte meestal al in een ver gevorderd stadium.
Acute hepatitis B
Bij ongeveer 90% van de kinderen en 60% van de volwassenen verloopt een acute hepatitis B zonder duidelijke klachten. Klachten die kunnen optreden zijn:
- vermoeidheid
- misselijkheid en braken
- verminderde eetlust
- spier- en gewrichtspijn
- jeuk
- pijn in de bovenbuik
- geel worden van de huid en het oogwit
- donkere urine
- licht gekleurde ontlasting (grijs-wit)
Chronische hepatitis B
Chronische hepatitis B veroorzaakt meestal geen klachten. Er bestaan twee vormen van chronische hepatitis B, een actieve en inactieve vorm. De actieve vorm kan op den duur een lichte tot ernstige leverontsteking veroorzaken en uiteindelijk leiden tot levercirrose. Dit is een ernstige leverbeschadiging, waarbij gezond weefsel in de lever vervangen wordt door littekenweefsel. Levercirrose ontstaat na vijf tot vijfentwintig jaar bij ongeveer 20% van de volwassenen met een actieve chronische hepatitis B. Van de patiënten met levercirrose ontstaat bij ongeveer 10% binnen vijf jaar leverkanker (HCC).
Deze getallen gelden als er geen behandeling met medicijnen plaatsvindt. Door zorgvuldige controle en behandeling met medicijnen is de kans op levercirrose en leverkanker veel kleiner.
Inactieve chronische hepatitis B veroorzaakt meestal geen klachten. Er kunnen perioden zijn dat het virus actief is, waarbij klachten kunnen optreden die bij een acute hepatitis B voorkomen.
Ernstig ziekteverloop
Diagnose van hepatitis B
De huisarts kan via bloedonderzoek de diagnose van hepatitis B stellen. Het bloed wordt onderzocht op de aanwezigheid van antistoffen tegen het hepatitis B-virus. Antistoffen zijn vanaf ongeveer zes weken na besmetting in het bloed aantoonbaar. Of aanvullend onderzoek nodig is, is afhankelijk van de uitslag van het bloedonderzoek. De huisarts bespreekt dit met jou.
Vervolgonderzoek na vaststelling hepatitis B:
Meldingsplicht
Als jouw huisarts bij jou de diagnose hepatitis B heeft gesteld is hij verplicht om dit te melden bij de GGD. De meldingsplicht kan verspreiding van infectieziekten helpen voorkomen. De meldingsplicht is geregeld in de Wet publieke gezondheid.
Iets op je lever hebben, ik maakte het wel heel letterlijk mee.
Behandeling van hepatitis B
Behandeling van acute hepatitis B
Acute hepatitis B geneest bijna altijd vanzelf. Gezonde voeding en leefstijl bevorderen de genezing. Het drinken van alcohol wordt afgeraden. Behandeling met medicijnen is niet nodig.
Behandeling van chronische actieve hepatitis B
Er zijn verschillende behandelingen met medicijnen mogelijk. Door behandeling is de kans op blijvende beschadiging aan de lever veel kleiner. De arts bepaalt op basis van de ernst van de ontsteking van de lever en de leverwaarden in het bloed, welke behandeling nodig is.
Medicijnen bij chronische hepatitis B
Antivirale medicijnen
- remmen de virusdeling en daarmee de ontsteking van de lever
- voorbeelden zijn entecavir (merknaam Baraclude®) en tenofovir (onder ander verkrijgbaar onder de merknaam Viread®)
- hebben minder bijwerkingen dan peginterferon
- zijn bij de meeste patiënten effectief
- leiden nooit tot genezing en moeten daarom levenslang worden ingenomen
Peginterferon
- stimuleert het eigen afweersysteem
- het hepatitis B-virus wordt hierdoor onderdrukt
- heeft veel bijwerkingen
- er is een kleine kans op genezing
Bovengenoemde medicijnen kunnen hepatitis B bijna nooit genezen maar remmen de virusdeling waardoor het ziekteproces vertraagd wordt. Nieuwe medicijnen (in ontwikkeling) zijn niet alleen gericht op de vertraging van het ziekteproces maar ook op genezing.
De medicijnen worden vergoed via het basispakket van de ziektekostenverzekering.
Bijwerkingen medicatie
Sommige medicijnen die de arts voorschrijft kunnen bijwerkingen geven. Niet iedereen krijgt last hiervan en niet iedereen krijgt dezelfde bijwerkingen. In de bijsluiter van jouw medicijn staat informatie over de mogelijke bijwerkingen. Ook vind je hier informatie over wisselwerkingen met andere medicatie. Bespreek jouw klachten en bijwerkingen altijd met jouw arts. Bij ernstige bijwerkingen kan het zijn dat de dosering aangepast moet worden. Soms is het noodzakelijk om vanwege de bijwerkingen te stoppen met (één van de) medicijnen. Ook is het belangrijk om gebruik van andere medicijnen of het gebruik van middelen zonder recept (bijvoorbeeld uit de drogist), met jouw arts te bespreken.
Je kunt bijwerkingen van een medicijn ook altijd melden bij:
Dit kun je zelf doen bij hepatitis B
Tips en adviezen om de kans op hepatitis B te verkleinen
Hepatitis D
Besmetting met het hepatitis D-virus kan alleen als iemand op dat moment ook het hepatitis B-virus bij zich draagt. De manieren van besmetting zijn hetzelfde als bij hepatitis B.
Overdracht van het hepatitis D-virus kan plaatsvinden via:
- Bloed-bloedcontact
- Seksueel contact
- Besmetting van moeder op kind tijdens de geboorte
Een infectie met hepatitis D kan op twee momenten plaatsvinden:
- Gelijktijdig met de hepatitis B-infectie (een co-infectie)
- Of later, als iemand al drager is van het hepatitis B-virus (een super-infectie)
Nederlandse Leverpatiënten Vereniging
De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) is een actieve patiëntenorganisatie voor iedereen die met een leverziekte te maken heeft: patiënten, familieleden, zorgverleners en andere betrokkenen. De vereniging verzorgt informatiemateriaal, geeft voorlichting, maakt het delen van ervaringen mogelijk en speelt een belangrijke rol in de belangenbehartiging van leverpatiënten.
Meer informatie
- Op hepatitisinfo.nl vind je informatie over verschillende leveraandoeningen.
- Bekijk hier alle hepatitisbehandelcentra in Nederland.
We houden je graag op de hoogte
MDL Fonds geeft je graag betrouwbare en juiste informatie. Ben je blij met onze voorlichting? Steun ons! Want MDL Fonds ontvangt geen subsidie. We zijn volledig afhankelijk van donateurs.
Colofon
Deze informatie is geschreven het MDL Fonds in samenwerking met de Nederlandse Leverpatiëntenvereniging.
In samenwerking met:
Dr. Rob de Knegt, MDL-arts
Dr. Martijn ter Borg, MDL-arts
Laatst herzien:
januari 2017
Bronnen:
NHG-Standaard Virushepatitis en andere leveraandoeningen, 2016
RIVM-website
Factsheets WHO, 2016