Levercirrose

Bij levercirrose is er zoveel littekenweefsel aanwezig in de lever, dat dit de structuur van de lever heeft aangetast. Ook wel ‘verlittekening van de lever’ genoemd.

Levercirrose
Download de brochure

Wat is levercirrose?

De lever heeft een enorm herstelvermogen. Langdurige ontsteking van levercellen door bijvoorbeeld een virusinfectie, alcohol, medicijnen of steatose kan echter leiden tot littekenweefsel in de lever. Littekenweefsel in de lever wordt leverfibrose genoemd. Er zijn verschillende stadia van fibrose, waarbij het laatste stadium levercirrose noemen. Bij levercirrose is er zoveel littekenweefsel aanwezig in de lever, dat dit de structuur van de lever heeft aangetast en steeds minder goed kan gaan werken.

De littekenvorming en aantasting van de lever kan zich steeds verder uitbreiden, zolang de oorzaak niet wordt weggenomen. Het is belangrijk dit proces op tijd te stoppen. Als de oorzaak van levercirrose niet te behandelen is, kan de levercirrose zich steeds verder uitbreiden. Uiteindelijk kan levercirrose dan tot leverfalen leiden.

Niet alleen kan de functie van de lever verminderen ook kan de bloeddruk in de bloedvaten rondom de lever toenemen. Hierdoor kunnen spataderen staan in de slokdarm, de endeldarm en rondom de navel. Daarnaast kan er vocht in de buikholte toenemen, dit noemen we ascites. Ook is het mogelijk dat mensen verward raken door een verminderde functie van de lever, dat noemen we hepatische encefalopathie. Deze combinatie van uitingen van levercirrose leiden tot een verhoogde kans op overlijden.

De lever ligt rechtsboven in de buik, tegen het middenrif en onder de ribben. Het weegt ongeveer anderhalve kilo, bijna zo groot als een voetbal. De lever is een orgaan met veel verschillende functies. Zoals;

  • Het aanmaken van gal
  • Opslag van vitamines en mineralen
  • Het verwerken van eiwitten, koolhydraten en vetten
  • Onschadelijk maken van giftige stoffen zoals medicijnen of alcohol
  • Het regelen van de energiehuishouding.

De lever heeft een ruime reserve en kan zichzelf goed herstellen. Als een deel van de lever wordt verwijderd, kan het gezonde deel weer aangroeien. Dit is afhankelijk welk deel is verwijderd en hoe groot. Het achtergebleven deel van de lever moet wel gezond en groot genoeg zijn om zichzelf te herstellen.

Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever geven leverziektes, zoals steatose van de lever, vaak pas in een laat stadium klachten en problemen. In een vroeg stadium heb je vaak nog geen klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren.

De ernst van levercirrose in verschillende stadia

De ernst van de levercirrose wordt ingedeeld in stadia, de zogenaamde Child Pugh classificatie. De lever krijgt een rapportcijfer op basis van hoe goed hij nog functioneert en welke complicaties er zijn.

Afhankelijk van de bloeduitslagen en de al dan niet aanwezige complicaties zoals ascites, wordt de levercirrose ingedeeld in klasse A (score 5-6), klasse B (score 7-9) en klasse C (score 10-15). Bij klasse C is de levercirrose het meest ernstig.

De ernst van de levercirrose wordt ook ingeschat met een zogeheten MELD score. MELD staat voor Model of Endstage Liver Disease (model voor eindstadium leverziekte). Deze score wordt vastgesteld met bloeduitslagen. De MELD score geeft een schatting van de kans om de eerstkomende drie maanden te overlijden aan de leverziekte.

De score loopt van 7 tot 40 en vanaf MELD score 15 is er reden voor een levertransplantatie. Hoe hoger de score, hoe groter de kans op overlijden en hoe eerder een levertransplantatie moet plaatsvinden.

Oorzaken van levercirrose

Levercirrose kan ontstaan door een chronische infectie, alcohol, medicatie of steatose van de lever (voorheen leververvetting genoemd). Enkele chronische ziekten die uiteindelijk kunnen leiden tot levercirrose zijn:

Klachten bij levercirrose

Levercirrose is het laatste stadium van het verlittekenen (vorming van fibrose) van de lever en ontstaat langzaam. In het begin zijn er vaak niet of nauwelijks klachten of symptomen. Deze ontstaan pas als de lever meer beschadigd raakt. Klachten en symptomen die kunnen optreden bij levercirrose:

  • Misselijkheid
  • Verminderde eetlust
  • Gewichtsverlies
  • Verlies van spiermassa
  • Vermoeidheid en zwakte
  • Buikpijn
  • Geelzucht (icterus); het geel zien van het oogwit en de huid
  • Jeuk
  • Slechte adem
  • Kleine spinvormige bloedvaatjes op de borst en bovenarmen (spider naevi)
  • Donkere plekken in het gezicht en rode handpalmen
  • Stoppen van menstruatie bij vrouwen
  • Borstvorming en impotentie bij mannen

Complicaties bij levercirrose

Als de lever door levercirrose zijn functie niet meer goed kan uitoefenen, kunnen er ernstige problemen ontstaan. Levercirrose kan leiden tot een verhoogde druk in de bloedvaten van de lever. Hierdoor ontstaat stuwing. Door deze stuwing in de bloedvaten neemt de druk in de poortader toe. De poortader is het bloedvat dat bloed naar de lever aanvoert. Deze toenemende druk in de poortader wordt ‘portale hypertensie’ genoemd.

Bij portale hypertensie kunnen de volgende klachten of verschijnselen ontstaan:

  • Pijn links in de buik door een vergrote milt. Door de hoge bloeddruk in de lever stroomt er meer bloed door de milt. Deze kan daardoor op den duur vergroten.
  • Spataderen (varices) in de slokdarm, maag en endeldarm. Door de toegenomen druk in de poortader zoekt het bloed een uitweg naar andere bloedvaten. Zo ontstaan spataderen die levensgevaarlijke bloedingen kunnen veroorzaken.
  • Vochtophoping in de buikholte (ascites). Door de hoge druk kan er vocht vanuit de bloedvaten in de buik terecht komen. Veel vocht in de buikholte leidt tot buikpijn en ademhalingsproblemen.
  • Uitpuilende bloedvaten van de buikwand, vooral rond de navel. Ook kunnen er aambeien ontstaan.

Bij levercirrose worden giftige stoffen onvoldoende afgebroken. Hierdoor kan er bijvoorbeeld een teveel aan ammoniak ontstaan. Dit kan leiden tot encefalopathie (aantasting van de hersenfuncties). Iemand kan dan complexe handelingen minder goed uitvoeren, apathisch, suf of verward zijn en in coma raken. Ook de nierfunctie kan verstoord worden: het hepatorenaal syndroom.

Levercirrose is een belangrijke risicofactor voor HCC of leverkanker. HCC of leverkanker ontstaat vaak als gevolg van een chronische leverziekte, waardoor de lever onherstelbaar beschadigd is. Als er te weinig gezond leverweefsel over is, kan de lever zijn functie niet goed meer uitoefenen.

Ik bleef vooral kijken naar wat ik wél nog kon, en besteedde mijn energie selectief.
Jeroen kreeg een levertransplantatie

Diagnose van levercirrose

Meestal is een combinatie van onderzoeken nodig om de diagnose levercirrose te kunnen stellen:

Meestal is een combinatie van onderzoeken nodig om de diagnose levercirrose te kunnen stellen:

Met een echografie zijn eventuele afwijkingen in het weefsel en de bloedvaten van de lever te zien. Dit is een onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van geluidsgolven.

Een gastroscopie (kijkonderzoek) wordt gedaan als de arts denkt dat er spataderen (varices) in de slokdarm of maag zitten. Met dit onderzoek wordt de binnenkant van de maag en slokdarm bekeken. De arts kan tijdens het onderzoek eventueel ingrepen uitvoeren. Zoals het afbinden van spataderen in de slokdarm met elastiekjes.

Met een CT-scan kunnen eventuele afwijkingen in de lever opgespoord worden. Een CT-scan maakt gebruik van röntgenstralen. Met de scanner worden gedetailleerde foto’s van de lever gemaakt. Meestal wordt van tevoren contrastvloeistof in een ader van de arm gespoten.

Met een MRI-scan kunnen eventuele afwijkingen in de lever opgespoord worden. Een MRI-scan maakt gebruik van een sterk magnetisch veld. Met de scanner worden gedetailleerde foto’s van de lever en de galwegen (MRCP)gemaakt. Meestal wordt van tevoren contrastvloeistof in een ader van de arm gespoten.

Een leverpunctie is een onderzoek waarbij de arts, onder plaatselijke verdoving, een holle naald via de buikwand in de lever brengt. Met de naald neemt hij een klein stukje weefsel (biopt) van de lever weg. Het biopt wordt onder de microscoop onderzocht. Zo kan duidelijk worden wat de oorzaak van de levercirrose is en of er sprake is van ontstekingen. Soms wordt met een echo de juiste plek van de punctie bepaald.

Met een fibroscan wordt de hoeveelheid littekenweefsel (fibrose) in de lever gemeten. De arts plaatst een echokop op de buik en stuurt geluidsgolven naar de lever. Vervolgens wordt gemeten hoe snel de geluidsgolven terugkomen. Op basis daarvan kan de arts bepalen hoe soepel de lever nog is. Een normale lever is heel soepel en week, een lever met veel littekenweefsel is stug.

Behandeling van levercirrose

De behandeling van levercirrose is gericht op het stoppen van het proces van levercirrose, het voorkomen van complicaties en het verminderen van klachten. Als levercirrose in een vroeg stadium wordt vastgesteld, kan er nog een herstel van de leverfunctie optreden. Een alcoholverbod en goede voedingsadviezen om ondervoeding tegen te gaan en de spiermassa op peil te houden, kunnen dan helpen.

De schade aan de lever kan herstellen als de oorzaak van de levercirrose behandeld kan worden. Door de oorzaak te behandelen wordt de resterende leverfunctie behouden en verbeterd. Zo kan bijvoorbeeld chronische hepatitis B of C behandeld worden met medicijnen. Als de ziekte die de levercirrose veroorzaakt onder controle is of geneest, stopt de vorming van nieuw littekenweefsel en beschadigt de lever niet verder.

Kan de oorzaak van de levercirrose niet behandeld worden, dan kan de ziekte zich uitbreiden en ontstaat er steeds meer littekenweefsel. Levercirrose kan jarenlang stabiel blijven, maar ook steeds erger worden. Uiteindelijk kan levercirrose zelfs tot leverfalen leiden.

Levertransplantatie

Als een te groot deel van de lever beschadigd is, is een levertransplantatie nog de enige mogelijkheid. Dit is een grote operatie met kans op complicaties. De arts kan je daarover meer vertellen.

Behandeling van de complicaties van levercirrose

Vaak is het mogelijk om de complicaties van levercirrose te behandelen. Dit kan klachten verminderen.

  • Mensen met levercirrose zijn gevoeliger voor infecties. Met vaccinaties kun je voorkomen dat je bepaalde infecties krijgt. Als er een infectie optreedt, kan deze behandeld worden met antibiotica.
  • Bij vochtophopingen in de buik (ascites) kan de arts een zoutbeperkt dieet en vocht afdrijvende medicijnen voorschrijven (plaspillen, ook wel diuretica genoemd).
  • Verwardheid of sufheid kan behandeld worden met medicijnen.
  • Slokdarmspataderen en spataderen in de maag kunnen endoscopisch (via een kijkonderzoek) behandeld worden. Tijdens een gastroscopie kan de arts medicijnen in of naast de spatader spuiten, waardoor de ader vernauwt. Of de spatader kan afgebonden worden met elastiekjes. Om bloedingen te voorkomen krijg je meestal ook medicijnen voorgeschreven.
  • Jeukklachten kunnen vaak behandeld worden met medicijnen.

Dit kun je zelf doen bij levercirrose

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de lever zoveel mogelijk in conditie blijft.

Tips en adviezen bij levercirrose

  • Houd je weerstand op peil en probeer infecties te voorkomen.
    Dit kun je doen door gezond te eten, voldoende (nacht)rust te nemen en vaccinaties te nemen.
  • Eet gezond en gevarieerd.
    Zorg dat je voldoende energie binnenkrijgt. Mensen met levercirrose raken snel ondervoed. Ga voor een persoonlijk voedingsadvies naar een diëtist. Via de huisarts kan je een verwijzing vragen.
  • Overleg medicijngebruik altijd met je arts.
    Sommige medicijnen kunnen de lever te veel belasten. Veel medicijnen kunnen gebruikt worden door mensen met levercirrose. Sommige medicijnen kunnen echter beter niet gebruikt worden. Op de website Geneesmiddelen bij levercirrose vind je welke medicijnen veilig zijn bij mensen met levercirrose. Ook leest je wat de risico’s zijn en wat je kan doen.
  • Probeer dagelijks te bewegen.
    Zo houd je je conditie en spiermassa op peil.
  • Gebruik helemaal geen alcohol.
  • Gebruik geen drugs en rook niet. Roken en drugs zijn slecht voor je lever en voor je algehele gezondheid.

Dit doet MDL Fonds voor levercirrose

Van levensbedreigend tot levenslang, er zijn vier miljoen Nederlanders die jaarlijks een arts bezoeken met een ziekte of klacht aan de maag, darm, lever, slokdarm, galblaas of alvleesklier. We noemen dat in een verzamelnaam MDL-ziekten. MDL Fonds is er voor hen en werkt aan een betere kwaliteit van leven voor patiënten. En aan het voorgoed voorkomen en genezen van deze ziekten in Nederland.

Wij zetten ons in om levercirrose en leververvetting te voorkomen en te bestrijden. Dit doen wij onder andere door middel van voorlichting, vroege opsporing en het verbeteren van het diagnosetraject.

We kunnen een agressieve vorm van leververvetting alleen vaststellen door een stukje van de lever weg te nemen. Dat is een pijnlijke en dure ingreep. Straks moet dat kunnen door alleen wat bloed of ontlasting te analyseren.
Saskia van Mil over haar onderzoek

Patiëntenvereniging

De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) is een actieve patiëntenorganisatie voor iedereen die met een leverziekte te maken heeft: patiënten, familieleden, zorgverleners en andere betrokkenen. De vereniging verzorgt informatiemateriaal, geeft voorlichting, maakt het delen van ervaringen mogelijk en speelt een belangrijke rol in de belangenbehartiging van leverpatiënten.

We houden je graag op de hoogte

MDL Fonds geeft je graag betrouwbare en juiste informatie. Ben je blij met onze voorlichting? Steun ons! Want MDL Fonds ontvangt geen subsidie. We zijn volledig afhankelijk van donateurs.

Kies frequentie
Kies bedrag
Al 3 donateurs steunden vandaag een gezonde buik voor iedereen.

Colofon

Deze informatie is geschreven door het MDL Fonds.

In samenwerking met:
Dr. M.E. Tushuizen, hepatoloog/MDL-arts Leiden UMC
Dr. A.G. Holleboom, internist-endocrinoloog en vasculaire geneeskunde, Amsterdam UMC
Prof. dr. K. F. J. van de Graaf – Hoogleraar - Gastroenterologie Endocrinologie Metabolisme en Tytgat Instituut voor Lever- en Darmonderzoek - Amsterdam UMC
Dr. Wietse in het Panhuis – Post-doc - Gastroenterologie Endocrinologie Metabolisme en Tytgat Instituut voor Lever- en Darmonderzoek – Amsterdam UMC

Laatst herzien:
Februari 2025

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang maandelijks nieuws en info over een gezonde buik.

Wil je goed voor je buik zorgen?

Meld je aan voor de nieuwsbrief. Dan krijg je veel gezonde tips, lekkere recepten, mooie interviews en het laatste nieuws over MDL-ziekten en MDL Fonds.
Je ontvangt maximaal twee nieuwsbrieven per maand en afmelden kan al met ƩƩn klik. Lees je voortaan mee?
Dit veld is verborgen bij het bekijken van het formulier
Dit veld is verborgen bij het bekijken van het formulier
JJJJ dash MM dash DD

Doe mee met de Levercheck

Wist je dat 1 op de 5 Nederlanders leververvetting heeft. Gezond leven maakt je lever weer gezond. Meer weten? Doe de Levercheck!
Naar de Levercheck