Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD NASH)

Wat is NAFLD?

NAFLD is een afkorting van non-alcoholic fatty liver disease, ofwel niet-alcoholische leververvetting. NAFLD is een ziektebeeld dat omvat:

• niet-alcoholische leververvetting en
• niet-alcoholische leverontsteking. Dit noemen we NASH.

NAFLD is een ziektebeeld dat veel voorkomt in de westerse landen. Het is vaak een gevolg van een ongezonde leefstijl met weinig lichaamsbeweging en calorierijke voeding.

NAFLD is een verzamelnaam van leveraandoeningen die als beginstadium leververvetting heeft en als eindstadium leverontsteking (NASH), wat kan leiden tot levercirrose en leverkanker. Zoals de naam al aangeeft is NAFLD niet het gevolg van overmatig alcoholgebruik.

Leververvetting is het ophopen van vetten in de levercellen. De oorzaak hiervan is een verstoorde balans in de vetstofwisseling en suikerstofwisseling. Leververvetting is een omkeerbaar proces. Dat houdt in dat de vetstapeling verdwijnt als de oorzaak wordt weggenomen. Leververvetting veroorzaakt meestal geen of weinig klachten.

Als de leververvetting aanhoudt kan deze overgaan in leverontsteking. Dan spreken we van NASH.

Wat is NASH?

NASH is een leverontsteking die niet het gevolg is van overmatig alcoholgebruik. NASH is een afkorting van non-alcoholic steatohepatitis, ofwel niet-alcoholische leverontsteking.

Ongeveer 20 tot 30% van de mensen met niet-alcoholische leververvetting ontwikkelt NASH. Hierbij is sprake van een ontsteking van de lever als gevolg van leververvetting. NASH veroorzaakt weinig of geen klachten. Als er klachten zoals vermoeidheid, gewichtsverlies en spierzwakte optreden, is de ziekte vaak al ver gevorderd en heeft zich in de meeste gevallen levercirrose ontwikkeld.

Oorzaken van leververvetting

NAFLD is een verzamelnaam van leveraandoeningen die als beginstadium leververvetting heeft en als eindstadium leverontsteking (NASH). Bij 20 tot 30% van de mensen met niet-alcoholische leververvetting ontstaat NASH. Hierbij is sprake is van een leverontsteking. Het is niet duidelijk waarom leververvetting bij de ene persoon wel en bij de andere niet leidt tot het ontwikkelen van NASH. Bij niet-alcoholische leververvetting is er sprake van een verstoorde vetstofwisseling en/of suikerstofwisseling in de lever, waardoor vet zich ophoopt in de levercellen. Zoals de naam al aangeeft is de oorzaak hiervan niet overmatig alcoholgebruik.

NASH komt vaker voor bij mensen met:

• overgewicht en obesitas
• diabetes type 2
• verhoogde bloeddruk
• afwijkingen van de vetstofwisseling en cholesterolstofwisseling

Vetstofwisseling

Een belangrijke functie van de lever is de vetstofwisseling. De vetstofwisseling is een proces waarbij ons lichaam vetten afbreekt en aanmaakt. Dit proces vindt voor een groot deel in de lever plaats. De vetten in ons voedsel bestaan voornamelijk uit triglyceriden. De precieze samenstelling van de triglyceriden bepaalt of er sprake is van een verzadigd vet, onverzadigd vet of transvet. Triglyceriden bestaan uit glycerol en drie vetzuren. Tijdens de vertering van vetten in de dunne darm worden triglyceriden gesplitst in glycerol en vetzuren. De vetzuren gaan via het bloed naar de lever. De vetzuren worden gebruikt als brandstof, bouwstof of omgezet in lichaamsvet.

Klachten bij leververvetting

Leververvetting en het beginstadium van NASH (leverontsteking) veroorzaken meestal geen of weinig klachten. NASH kan klachten veroorzaken zoals vermoeidheid, gewichtsverlies en spierzwakte. Als deze klachten optreden is de ziekte vaak al ver gevorderd en heeft zich levercirrose ontwikkeld. Leververvetting en NASH worden vaak bij toeval ontdekt.

Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever veroorzaken leverziekten vaak pas in een laat stadium klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren. Wanneer er klachten optreden is de ziekte meestal al in een ver gevorderd stadium.

Complicaties

Diagnose van leververvetting

Leververvetting en leverontsteking worden vaak bij toeval ontdekt, bijvoorbeeld door een routinebloedonderzoek of een echografie. Dit komt omdat leververvetting en het beginstadium van een leverontsteking meestal niet of nauwelijks klachten geven.

Behandeling van leververvetting

NAFLD is een verzamelnaam van leveraandoeningen die als beginstadium leververvetting heeft en als eindstadium leverontsteking (NASH). Er is geen specifieke behandeling gericht op NAFLD. Ook zijn er op dit moment geen geregistreerde medicijnen beschikbaar voor NAFLD. Wel wordt veel onderzoek gedaan naar mogelijkheden om NASH (leverontsteking) met medicijnen te genezen.

Leefstijl verandering als behandeling

De basis van de behandeling is een verandering in leefstijl. De behandeling van NAFLD is gericht op afname van de leververvetting en de leverontsteking. Leververvetting is een omkeerbaar proces. De lever is een orgaan met een groot herstelvermogen. Door een verandering in leefstijl kan de leververvetting verminderen of verdwijnen.
De basis van de behandeling is een verandering in leefstijl. Centraal staat een combinatie van minder calorieën en meer lichaamsbeweging.

Als er echter uitgebreide ontstekingen in de lever zijn en er is vorming van littekenweefsel, wordt herstel moeilijker. Dit geldt zeker als er sprake is van levercirrose. Levercirrose is onomkeerbaar en kan niet genezen. Bij een ernstige levercirrose functioneert de lever niet goed meer. Dan kan een levertransplantatie een optie zijn.

Leefstijladviezen

• Gewichtsafname
  Een gewichtsafname van 5 tot 10% leidt al tot vermindering van leververvetting. Om af te vallen is een combinatie van gezonde voeding en lichaamsbeweging effectief.
• Gezonde en gevarieerde voeding
  Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding met zo veel mogelijk onbewerkte producten, volkorenproducten, groente en fruit. Beperk het eten van snacks, chips, koek, snoep en fast food.
• Lichaamsbeweging
  Voldoende lichaamsbeweging zorgt voor een afname van buikvet en daarmee de tailleomvang. Dit is een risicofactor van het ontstaan van leververvetting en NASH. Lichaamsbeweging verbetert de insulinegevoeligheid en verkleint daarmee de kans op leververvetting.
• Geen alcohol
  Drink geen alcohol. Er is overtuigend bewijs dat alcohol schadelijk voor je is. Ook kleine hoeveelheden zijn niet goed voor je spijsverteringsorganen. Geen alcohol drinken is het gezondst.

Bariatrische chirurgie

Bij een aantal patiënten is een gewichtsafname van 5 tot 10% niet haalbaar. Dan kan bariatrische chirurgie, zoals een maagverkleining, een oplossing zijn. Dit kan leververvetting en NASH verminderen. Wil je weten of je hiervoor in aanmerking kan komen, informeer dit dan bij je behandelend arts.

Dit kun je zelf doen bij leververvetting

In het algemeen geldt dat een gezonde leefstijl de kans op NAFLD en NASH aanzienlijk verkleint. Hieronder staan tips en adviezen voor een gezonde leefstijl.

• Zorg voor een gezond gewicht
  • Overgewicht en obesitas zijn een belangrijke oorzaak van NAFLD en NASH. Veel buikvet verhoogt de kans op het ontstaan van NAFLD en NASH. Buikvet is te meten als tailleomvang. Voor mannen geldt het advies om te zorgen voor een tailleomvang lager dan 102 cm en voor vrouwen lager dan 88 cm.
• Beweeg voldoende
  • Zorg dagelijks voor lichte tot matig intensieve beweging, bijvoorbeeld fietsen, traplopen, tuinieren, wandelen, krachttraining, cardiotraining of beoefenen van een sport.
• Eet gezond en gevarieerd
  • Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding met onder andere volop groente, fruit, noten, zaden, vette vis, olijfolie, volkoren producten. Eet en drink zo min mogelijk snelle koolhydraten (suikers), zoals frisdrank, vruchtensap, snoep, witte pasta, witte rijst en wit brood. Vervang deze door langzame koolhydraten uit volkoren producten. Dit is een manier om de bloedsuikerspiegel meer constant te houden daarmee de kans op insulineresistentie en diabetes type 2 te verkleinen.
    Probeer zoveel mogelijk voor onbewerkte producten te kiezen, dus geen pakjes en zakjes, maar maak bijvoorbeeld zelf een pastasaus in plaats van uit een pakje. Beperk het eten van snacks, chips, koek, snoep en fast food.

Patiëntenvereniging

De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) is een actieve patiëntenorganisatie voor iedereen die met een leverziekte te maken heeft: patiënten, familieleden, zorgverleners en andere betrokkenen. De vereniging verzorgt informatiemateriaal, geeft voorlichting, maakt het delen van ervaringen mogelijk en speelt een belangrijke rol in de belangenbehartiging van leverpatiënten.

Dit doet MDL Fonds voor niet-alcoholische leververvetting

Een gezonde spijsvertering voor iedereen, dat is de droom van het MDL Fonds. Twee miljoen Nederlanders kampen dagelijks met schaamte, angst of onmacht door spijsverteringsaandoeningen. Voor hen werken wij aan oplossingen. Dat doen we samen met artsen, onderzoekers, wetenschappers, patiënten en hun naasten, donateurs en vrijwilligers.

Wij zetten ons in om levercirrose en leververvetting te voorkomen en te bestrijden. Dit doen wij onder andere door middel van voorlichting, vroege opsporing en het verbeteren van het diagnosetraject.