Bacteriële gifstoffen die darmkanker veroorzaken, is het een probleem?

Elk jaar worden ruim 2 miljoen Nederlanders uitgenodigd om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Als er bloed wordt gevonden in de ontlasting, wordt iemand uitgenodigd voor een vervolgonderzoek. Wetenschappers zoeken altijd naar manieren om deze testen nog nauwkeuriger te maken. Naast bloed in de ontlasting zijn er mogelijk ook andere aanwijzingen voor (risico op) darmkanker. Één van die mogelijkheden is het voorkomen van bepaalde bacteriën, en gifstoffen gemaakt door die bacteriën, in de darmen. Dr. Annemarie Boleij ontvangt van MDL Fonds onderzoeksgeld om het verband tussen darmkanker en vier soorten bacteriën waarvan bekend is dat ze samenhangen met darmkanker, verder uit te pluizen.

De onderzoekers willen meer leren over de relatie tussen de aanwezigheid van de vier soorten bacteriën aan de ene kant, en het ontstaan van darmkanker aan de andere kant. Kan aanwezigheid van die bacteriën, en hun gifstoffen, dienen als voorspeller? En hoe sterk is die voorspellende kracht – hoe vaak leidt die aanwezigheid dan tot darmkanker? Als we dit weten, kan het bevolkingsonderzoek nog meer verbeterd worden, omdat er dan meerdere aanwijzingen zijn die op (risico op) darmkanker kunnen aantonen.

In verschillende stappen gaan de onderzoekers uitzoeken wat de invloed van de bacteriesoorten is op het ontstaan van darmkanker. Eerst wordt van ruim 11.000 mensen in een langlopend onderzoek de ontlasting onderzocht op de aanwezigheid van deze bacteriën en de gifstoffen die ze maken. De onderzoekers kunnen ook kijken hoe lang deze bacteriën aanwezig zijn of waren in de darmen, want de deelnemers zijn 13 jaar lang gevolgd.

Daarna beantwoorden de onderzoekers de vraag: leidt blootstelling aan deze gifstoffen tot een hoger risico op darmkanker? Als mensen die de gifstoffen in de ontlasting hadden ook vaker darmkanker ontwikkelden, is er mogelijk een verband. En dus reden om te handelen als die gifstoffen bij iemand in de ontlasting gevonden worden.

Ten slotte kijken de onderzoekers naar het darmweefsel zelf. Is dat weefsel anders bij mensen die de gifstoffen bij zich dragen, vergeleken met gezonde mensen? De onderzoekers weten welke kenmerken cellen en weefsels hebben waar kanker kan ontstaan. Als die kenmerken meer voorkomen bij mensen die gifstoffen bij zich dragen, wordt duidelijker wat precies de invloed is van de gifstoffen in het ontwikkelen van darmkanker.

Duidelijk is dat bepaalde bacteriën in de darmen gifstoffen aanmaken die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Hoewel de onderzoekers nog niet zeker weten wat de relatie is met darmkanker, kijken ze al wel uit naar mogelijke implicaties. Als blijkt dat bepaalde bacteriën en hun gifstoffen inderdaad voorspellers kunnen zijn voor darmkanker, kan het bevolkingsonderzoek daarop aangepast worden om darmkanker eerder en nog nauwkeuriger op te sporen. Tegelijkertijd kan er dan gezocht worden naar medicijnen die de gifstoffen tegengaan, of naar leefstijlveranderingen die de hoeveelheid ‘slechte’ bacteriën verkleinen.

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.