Het ontrafelen van de genetische achtergrond van darmkanker bij tieners en jongvolwassenen

Het onderzoek

Dikkedarm–tumoren bij tieners en jongvolwassenen zijn anders dan tumoren bij patiënten op oudere leeftijd. De jonge patiënten komt vaak een zogenaamd mucineus adenocarcinoom voor. Deze tumor wordt vaak in een ver gevorderd stadium gediagnosticeerd en er is vaak sprake van een slecht gedifferentieerde tumor (bevat veel delende cellen; snelgroeiende kanker). Deze kenmerken dragen bij aan een slechtere prognose voor deze jonge patiënten in vergelijking met oudere patiënten met darmkanker. Gezien het verschil in type tumoren, verwachten de onderzoekers dat de DNA afwijkingen die hebben bijgedragen aan het ontstaan en de progressie van deze tumoren, ook zullen verschillen tussen deze twee groepen. Het ontstaan van darmkanker op jonge leeftijd is kenmerkend voor erfelijke darmkanker.

Een deel van de darmkanker bij jonge patiënten kan inderdaad worden verklaard via bekende kanker predispositie syndromen. Nog onbekende vormen van genetische aanleg voor darmkanker spelen zeer waarschijnlijk een rol bij de overige patiënten.

Een belaste familiegeschiedenis voor darmkanker is een ander kenmerk van predispositie voor darmkanker. Bij veel patiënten met darmkanker op de tiener- of jong volwassenen leeftijd ontbreekt zo’n familiegeschiedenis. Dit betekent dat de genetische aanleg kan berusten op een zogenaamde de novo mutatie, een fout die is ontstaan in de cellen van patiënt zelf, en dus mogelijk niet op een familiaire aanleg. Een andere mogelijkheid is dat de ziekte tot uiting komt door overerving van een afwijkende versie van eenzelfde gen van ieder van de ouders, zogenaamde recessieve overerving, of van afwijkingen in twee verschillende genen, zogenaamde digene overerving. Deze vormen van overerving worden vaker gezien bij aandoeningen met een slechte prognose, waarbij de patiënt jong overlijdt.

Ze willen onderzoeken of darmkanker bij jonge patiënten zich onderscheidt van darmkanker op latere leeftijd en in welke mate erfelijke aanleg een rol speelt bij jongeren met darmkanker. Het doel is het verbeteren van de kennis over de genetische oorzaak en de genetische karakteristieken van darmkanker bij tieners en jong volwassenen. Dit gaan ze doen met de analyse van kiembaan– (alle cellen die met voortplanting te maken hebben en erfelijke eigenschappen kunnen doorgeven) en tumor–DNA.

Ze zullen sequentie analyse uitvoeren van het gehele exoom (de coderende delen van ons DNA) op kiembaan DNA van 15 patiënten die darmkanker kregen op een leeftijd van ≤25 jaar en op het DNA van hun gezonde ouders. Vergelijking van deze sequenties maakt de snelle herkenning van de novo, recessieve of digene mutaties mogelijk.

Ook zullen ze het DNA van de tumoren van deze 15 patiënten, en 40 additionele tumoren van patiënten ≤25 jaar, gedetailleerd in kaart brengen middels genoom-wijde kopie nummer analyse en gerichte sequentie analyse van een set van genen waarvan bekend is dat ze van belang zijn voor (darm-)kanker ontwikkeling. Zo kunnen overlappende genen en pathways met de hoogste klinische relevantie worden herkend. Deze gegevens zullen de aanknopingspunten vormen voor de selectie van gepersonaliseerde medicijnen.

Een beter inzicht in de genetische oorzaken van darmkanker in tieners en jongvolwassenen. Dit inzicht is van essentieel om te komen tot betere genetische voorlichting, juiste advisering over preventieve screening en, uiteindelijk, een betere behandeling en prognose voor deze patiënten.

Het eindresultaat

Dit onderzoek is inmiddels afgerond, dit is het eindresultaat:
Klinische gegevens van 138 zeer jonge patiënten (≤25 jaar) met darmkanker leerde ons dat het mucineuze subtype vaker voorkomt dan bij oudere patiënten. Minstens 40% van jonge patiënten heeft een erfelijke aanleg. Genetisch onderzoek bij jongeren toont aan dat specifieke genetische veranderingen duidelijk vaker voorkomen dan bij oudere patiënten. In een opvallend groot aantal tumoren vonden ze aanwijzingen voor verwantschap tussen de ouders. Dat doet vermoeden dat de patiënt een verhoogde kans op kanker had, doordat beide ouders dezelfde erfelijke aanleg hebben doorgegeven. Vervolgens hebben ze bij 37 patiënten met darmkanker ≤25 jaar, waarbij de meest bekende erfelijke oorzaken reeds waren uitgesloten, alle genen uitgelezen. Bij 7 patiënten vonden ze een mutatie in één van de genen die met aanleg voor kanker geassocieerd worden en bij meerdere patiënten vonden ze veranderingen in potentieel nieuwe kanker-predispositie-genen. Concluderend toont deze studie aan dat darmkanker bij jongeren een apart ziektebeeld is, waaraan veel verschillende vormen van erfelijke aanleg ten grondslag kunnen liggen en waarvoor uitgebreide genetische diagnostiek in de kliniek nodig is.

Resultaten van wetenschappelijk onderzoek

Om van een idee tot een toepassing te komen is veel onderzoek nodig. Dit kost tijd. Ook wanneer een onderzoek andere resultaten oplevert dan verwacht, leren we daar veel van. Daardoor is ieder resultaat een stap vooruit.

Veelgestelde vragen over wetenschappelijk onderzoek

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.

Over MDL Fonds

Een gezonde buik voor iedereen, dat is onze droom. Daar werken we hard aan. We financieren wetenschappelijk onderzoek en geven informatie over MDL-ziekten. Op die manier kunnen we de zorg verbeteren, ziektes sneller opsporen en de kwaliteit van leven voor MDL-patiënten verbeteren. Dat doen we niet alleen, maar samen met artsen, onderzoekers, patiënten, hun familie en vrienden, met donateurs en vrijwilligers.

Over MDL Fonds

Het ontrafelen van de genetische achtergrond van darmkanker bij tieners en jongvolwassenen

Het onderzoek

Het eindresultaat

Resultaten van wetenschappelijk onderzoek

Projectinformatie

Veelgestelde vragen over wetenschappelijk onderzoek

Over MDL Fonds

Alleen met jouw gift kunnen we onderzoeken zoals deze steunen. Help je mee?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Wil je goed voor je buik zorgen?