Achalasie van de slokdarm
Achalasie is een bewegingsstoornis van de slokdarm. Deze bewegingsstoornis wordt veroorzaakt door een verminderde zenuwvoorziening.
Wat is achalasie van de slokdarm?
Achalasie is een bewegingsstoornis van de slokdarm. Deze bewegingsstoornis wordt veroorzaakt door een verminderde zenuwvoorziening. De slokdarm krijgt dan minder prikkels die zorgen voor de beweging die de slokdarm maakt. Bij achalasie is de zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm verminderd. Er zijn in dat deel ook minder bewegingen van de spieren in de wand van de slokdarm. Dit heeft tot gevolg dat het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag niet goed kan ontspannen. Het sluitspiertje kan door deze verkramping niet goed meer openen. Daardoor kan voedsel niet weg uit de slokdarm. Het hoopt zich op boven het sluitspiertje waardoor de onderkant van de slokdarm uitzet. Dit heeft tot gevolg dat nog meer voedsel zich ophoopt in de uitgezette slokdarm.
Achalasie is een vrij zeldzame aandoening. De klachten ontstaan meestal tussen het 20ste en 40ste levensjaar.
Oorzaken van achalasie van de slokdarm
Verminderde zenuwvoorziening
Achalasie ontstaat door een verminderde zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm. De oorzaak hiervan is nog onbekend. Het is mogelijk dat een virusinfectie een rol speelt bij het ontstaan van de klachten.
Auto-immuunziekte
Ook zijn er aanwijzingen dat achalasie een auto-immuunziekte is. Een auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het afweersysteem cellen van het eigen lichaam aanvalt en vernietigt. Om precies te weten wat de oorzaak is, moet meer onderzoek gedaan worden.
Klachten bij achalasie van de slokdarm
De voornaamste klacht is dat voedsel blijft hangen in de slokdarm. We noemen dit ook wel passageklachten. Door de ophoping van voedsel in de slokdarm zakt na een tijdje vocht ook niet goed meer. Slikken wordt hierdoor steeds moeilijker. Veel mensen krijgen ook last van een slechte adem. Dit komt doordat het voedsel dat in de slokdarm blijft hangen een vieze geur kan afgeven.
Andere klachten die bij achalasie kunnen voorkomen zijn:
- pijn en/of krampen in de buurt van het borstbeen. De pijn kan uitstralen naar de rug of de keel.
- het omhoog komen van doorgeslikt voedsel. Dit gebeurt vooral na de maaltijd of als je gaat liggen. Als dit 's nachts gebeurt, kan je je gemakkelijk verslikken. Etensresten kunnen dan in de luchtwegen terecht komen. Dit kan infecties van de luchtwegen en longen veroorzaken.
- minder zin in eten en daardoor afvallen. In sommige gevallen verminderen de klachten na verloop van tijd. Dit komt doordat de slokdarm steeds verder uitzet en er meer voedsel in kan blijven staan. Als gevolg daarvan krijgt iemand vaak slik- en pijnklachten.
Diagnose van achalasie van de slokdarm
Meestal zijn verschillende onderzoeken nodig voordat duidelijk is dat het om achalasie gaat. Als pijn op de borst de belangrijkste klacht is, is onderzoek nodig om hartklachten uit te sluiten. Vanwege de slikklachten en passageklachten zal de arts ook een gastroscopie voorstellen om andere oorzaken van de klachten uit te sluiten. Een gastroscopie is een kijkonderzoek van de slokdarm en de maag. De arts kijkt met een flexibele slang via de mond in de slokdarm. Met dit onderzoek zijn eventuele afwijkingen van de slokdarm te zien. Tijdens dit onderzoek kan de arts zo nodig ook een weefselhapje (biopt) nemen. Dit weefsel wordt vervolgens in het laboratorium onderzocht. Soms is tijdens de gastroscopie een uitgezette slokdarm zichtbaar. Dat is een belangrijke aanwijzing voor achalasie.
Achalasie van de slokdarm kan met zekerheid vastgesteld worden door:
Een slikfoto met contrastmiddel
Je krijgt bij dit onderzoek een contrastmiddel te drinken, meestal bariumpap. Vervolgens worden röntgenfoto’s gemaakt waarop de bewegingen van de slokdarm te zien zijn. Een verminderde beweging en een uitgezette slokdarm zijn zo zichtbaar.
Een manometrie
Dit is een drukmeting van de slokdarm. De arts schuift een slangetje via je neus in de slokdarm. Aan dit slangetje zit een instrument dat de druk kan meten. Door op verschillende plekken de druk te meten, krijgt de arts een idee van de bewegingen van de slokdarm.
Behandeling van achalasie van de slokdarm
De behandeling van achalasie is gericht op de werking van het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag. Als dit sluitspiertje weer goed kan openen, kan voedsel door de zwaartekracht beter door de slokdarm heen. De verkramping van het sluitspiertje moet dus behandeld worden. Behandeling van achalasie kan op verschillende manieren:
Dit kun je zelf doen bij achalasie van de slokdarm
Tips en adviezen bij achalasie van de slokdarm
- Brood
Snijd de harde korsten van het brood en besmeer het met smeuïg beleg. Drink iets bij iedere hap. Je kunt in plaats van brood ook pap nemen.
- Vlees
Vermijd vezelig vlees zoals rundvlees. Kip, wild of vis zijn meestal gemakkelijk door te slikken. Snijd het vlees of de vis heel fijn of maal het met behulp van staafmixer of keukenmachine. Voeg eventueel jus of bouillon toe om het doorslikken gemakkelijker te maken.
- Groenten
Ook groenten kan je pureren of fijn snijden. Gaargekookte groente zijn meestal gemakkelijker door te slikken dan rauwkost. Je kan de groente ook smeuïger maken met behulp van melk, room of saus.
- Maaltijdsoep
Een maaltijdsoep is een goede variant voor de warme maaltijd. Snijd de vulling fijn of maak bijvoorbeeld erwtensoep.
- Nagerecht of tussendoortje
Zacht (geschild) fruit of een zuivelproduct zijn voorbeelden van geschikte nagerechten of tussendoortjes.
- Aardappelen
Je kan de aardappelen smeuïg maken met behulp van jus, appelmoes, saus of bouillon of vervangen door puree. In plaats van aardappelen kan je ook pasta of rijst kiezen, in combinatie met een saus.
- Tijdens alle maaltijden
Eet rustig en kauw goed. Drink voldoende tijdens en na de maaltijd. Vermijd hele grote maaltijden. Eet liever zes tot acht kleine maaltijden in plaats van drie grote maaltijden op een dag.
- Diëtist
Als je last hebt van een verminderde eetlust en gewichtsverlies, vraag dan advies bij een diëtist. Een diëtist kan een persoonlijk voedingsadvies geven en tips om op een gezonde manier extra calorieën binnen te krijgen.
Expertise Centrum voor de behandeling van Achalasie
Er bestaat een polikliniek voor motoriekstoornissen van slokdarm en maag (MOT-CHIR) in het AMC te Amsterdam. De MOT-CHIR polikliniek is de grootste academische polikliniek in Nederland die gespecialiseerd is in de diagnostiek en behandeling van de refluxziekte en achalasie. Op deze polikliniek wordt nauw samengewerkt met het endoscopie- en functielaboratorium van de MDL (maag- darm- leverziekte). Daardoor is er ruime kennis en ervaring in de behandeling van achalasie en de refluxziekte.
We houden je graag op de hoogte
MDL Fonds geeft je graag betrouwbare en juiste informatie. Ben je blij met onze voorlichting? Steun ons! Want MDL Fonds ontvangt geen subsidie. We zijn volledig afhankelijk van donateurs.
Colofon
Deze informatie is geschreven door het MDL Fonds.
In samenwerking met:
Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL)
Dr. Matthijs Kramer, MDL-arts, MUMC+ (NVMDL)
Dr. J.M. Conchillo, MLD-arts, MUMC+
Dr. Rachel van Eijk, MDL-arts, DC Klinieken Breda (NVMDL)
Sacha Visser, diëtist gespecialiseerd in darmproblematiek en voedselovergevoeligheid
Laatst herzien:
november 2023