Brandend maagzuur

Met brandend maagzuur of zuurbranden worden klachten als gevolg van terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm bedoeld.

Download de brochure

Downloaden

Wat is brandend maagzuur?

Met brandend maagzuur of zuurbranden worden klachten als gevolg van terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm bedoeld. De medische term voor dit terugstromen is reflux.

Bijna iedereen heeft wel eens last van brandend maagzuur. Bijvoorbeeld na een zware maaltijd. Dit kan geen kwaad. Als je vaak last hebt van brandend maagzuur is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Deze kan beoordelen of onderzoek en een behandeling nodig zijn. Als er te vaak zure maaginhoud terugstroomt in de slokdarm en dit niet wordt behandeld, kan je slokdarm beschadigd raken.

Zodra we voedsel doorslikken, komt het in de slokdarm terecht. De slokdarm is een buis die loopt van de keelholte tot aan de maag. In de wand van de slokdarm zitten spieren die het voedsel naar de maag vervoeren. Op de overgang van de slokdarm naar de maag zit een sluitspiertje. Dit sluitspiertje gaat open als er voedsel vanuit de slokdarm naar de maag gaat. Daarna gaat het weer dicht. Ook de druk van het middenrif op de onderkant van de slokdarm helpt om een barrière te vormen tussen de slokdarm en de maag. Daarnaast zorgt de scherpe hoek tussen de slokdarm en maag ervoor dat het eten en maagsap in de maag blijft en niet gemakkelijk de slokdarm in kan stromen.

In de maag wordt het voedsel vermengd met maagsap. Maagsap bevat onder andere zoutzuur. De maag zelf heeft een dikke slijmvlieslaag die de maagwand beschermt tegen dit zuur. De slokdarm heeft deze beschermlaag niet. Als maaginhoud in de slokdarm komt, kan de slokdarm beschadigd raken door het zure maagsap. Hierdoor kan op den duur een slokdarmontsteking of een Barrett slokdarm ontstaan.

Barrett slokdarm

Mensen bij wie de slokdarm jarenlang (chronisch) te veel wordt blootgesteld aan terugstromend maagzuur kunnen een Barrett slokdarm ontwikkelen. Dit is een blijvende verandering van het weefsel in de slokdarm. Mensen met een Barrett slokdarm hebben een licht verhoogde kans op slokdarmkanker. De meeste mensen met chronische klachten van zuurbranden krijgen echter geen Barrett slokdarm. Het is niet bekend waarom bij sommige mensen wel een Barrett slokdarm ontstaat en bij anderen niet.

Oorzaken van brandend maagzuur

Er zijn verschillende oorzaken voor het te vaak terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm. De meest voorkomende oorzaken zijn:

Het middenrif is een platte spier die de borstholte en buikholte van elkaar scheidt. In het middenrif zit een kleine opening, waardoor de slokdarm naar de maag loopt. Als deze opening in het middenrif te wijd is, kan de bovenkant van de maag een beetje boven het middenrif gaan uitsteken. We noemen dit een ‘breukje in het middenrif’. Zure maaginhoud stroomt dan gemakkelijker terug naar de slokdarm. Dit komt omdat het middenrif niet goed samenwerkt met de sluitspier. Hierdoor werkt de bescherming tussen de maag en de slokdarm minder goed.

Door overgewicht of verstopping, maar bijvoorbeeld ook door een zwangerschap, is er minder ruimte in de buikholte waardoor de druk in de buik groter is dan normaal. Door de verhoogde druk kan de zure maaginhoud makkelijker terugstromen in de slokdarm. Ook door het eten van een hele grote maaltijd, kan de maag te vol worden en stroomt er makkelijker zure maaginhoud terug in de slokdarm.

Bij een vertraagde maagontlediging blijft het eten langer in de maag dan normaal. Hierdoor is de kans groter dat de zure maaginhoud terug de slokdarm instroomt.

Door ouderdom kan het sluitspiertje wat verslappen en minder goed sluiten. Zure maaginhoud stroomt dan sneller weer terug in de slokdarm.

Nicotine en alcohol kunnen ervoor zorgen dat het sluitspiertje verslapt. Het sluit de maag minder goed af en de zure maaginhoud stroomt dan sneller weer terug in de slokdarm.

Het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen, zoals koffie, citrus, chocolade, gefrituurde en pittig eten en koolzuurhoudende dranken kunnen klachten verergeren. Wees hier voorzichtig mee.

Klachten bij brandend maagzuur

De klachten bij brandend maagzuur verschillen per persoon. Veel mensen hebben last van zure oprispingen. Je proeft dan het zuur in de mond. Maar ook zonder het zuur te proeven, kun je last hebben van brandend maagzuur. Veel mensen hebben vooral ’s nachts als ze in bed liggen of bij het voorover buigen klachten. Dit heeft te maken met de positie van de maag en slokdarm. Daarnaast treden klachten vaak op na de maaltijd of als er extra druk op de buik komt, bijvoorbeeld bij overgewicht, hard persen of hoesten.

Veel voorkomende klachten bij brandend maagzuur zijn:

Slecht gebit
Als het maagzuur tot in de mondholte terugstroomt, kan het daar de tanden en kiezen aantasten.
Pijnlijk, branderig gevoel achter het borstbeen, vlak boven de maag
Sommige mensen voelen dit als een drukkende, knijpende pijn die nogal eens verward wordt met hartklachten. De pijn kan uitstralen naar de hals, de rug en tussen de schouderbladen
Geïrriteerde keel, heesheid en hoesten
Dit komt voor als de zure maaginhoud regelmatig tot in de keelholte omhoog stroomt.
Opboeren en oprispingen
Bij een oprisping komt er wat maagzuur in de mond terecht.
Slikklachten en het gevoel alsof er een brok in de keel zit
Het gevoel een brok in de keel te hebben wordt ook wel 'globusgevoel' genoemd.

Wanneer naar de huisarts?

Als je langere tijd last hebt van brandend maagzuur is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Heb je naast brandend maagzuur last van de volgende klachten?

Als je voelt dat het voedsel niet wil zakken in de slokdarm
Als je regelmatig moet overgeven
Als je in korte tijd meer dan vijf kilo afvalt, zonder aanwijsbare oorzaak
Als je zwarte, dunne ontlasting heeft

Brandend maagzuur kan je sociale leven flink belemmeren

Rikkie

Lees verhaal

Diagnose van brandend maagzuur

Vaak kan de huisarts de diagnose brandend maagzuur stellen op basis van je klachten. Soms is aanvullend onderzoek nodig. Bijvoorbeeld als de klachten niet verminderen door voedingsadviezen, leefregels en medicijnen. Of als de klachten eerst verdwijnen, maar later weer terugkomen.

Een kijkonderzoek van de binnenkant van de slokdarm en de maag heet een gastroscopie en gebeurt met een speciaal kijkinstrument, de gastroscoop. Dit is een flexibele slang met daarop een kleine camera en een lampje. De arts brengt de slang via je mond in je slokdarm en bekijkt of de slokdarm beschadigd of ontstoken is. Ook kan een ‘breukje’ in het middenrif zo opgespoord worden.

Een 24-uurs zuurgraadmeting is een onderzoek waarbij 24 uur lang de zuurgraad in de slokdarm wordt gemeten. De zuurgraad wordt ook wel de pH-waarde genoemd. Via de neus wordt er een dun slangetje in de slokdarm gebracht. Aan het uiteinde van dit slangetje zit een meetinstrumentje. Dit onderzoek wordt vooral gedaan als er aan de binnenkant van de slokdarm geen afwijkingen worden gezien en er twijfel blijft bestaan over de oorzaak van de klachten.

Behandeling van brandend maagzuur

De behandeling is afhankelijk van de ernst van de klachten. Soms geeft de huisarts je voedingsadviezen en leefregels die de klachten kunnen verminderen. Een aantal adviezen vind je hieronder bij tips en adviezen.

Meestal krijg je eerst voedingsadviezen en leefregels die de klachten kunnen verminderen. Dit werkt bij veel mensen al voldoende.

Soms schrijft je arts medicijnen voor. Hoelang je de medicatie moet gebruiken, hangt af hoe je erop reageert. Het kan voor een paar weken zijn. Soms is het nodig om ze langer te gebruiken of om een hogere dosering te krijgen van hetzelfde medicijn. Of je krijgt een ander medicijn. Deze medicijnen kunnen bijwerkingen geven. Overleg daarom altijd met je arts als je het voor een langere tijd achter elkaar gebruikt.

Er zijn verschillende soorten medicijnen tegen brandend maagzuur. Sommige zijn zonder recept verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. Niet alle medicijnen zijn geschikt voor iedereen. Bespreek daarom altijd eerst met je huisarts welk medicijn bij juist het beste past.

Er zijn verschillende soorten medicijnen tegen brandend maagzuur:

Medicijnen die het maagzuur binden
Deze medicijnen maken het maagzuur minder zuur door het zuur te binden. Deze maagzuurbinders werken maar kort.
Medicijnen die een beschermende laag aanbrengen
Deze medicijnen brengen een beschermend laagje aan op de binnenkant van de slokdarm en de maag. Deze zijn daardoor beter bestand tegen het agressieve maagsap.
Medicijnen die de productie van het maagzuur verminderen
Deze medicijnen zorgen dat het maagsap gedurende langere tijd veel minder zuur is. Er wordt nog wel maagsap aangemaakt maar is minder zuur of helemaal niet zuur meer. Daarom worden ze maagzuurremmers genoemd. Ook de termen protonpompremmers (PPI’s) worden gebruikt. Binnen deze groep zijn er verschillen in sterkte.
Medicijnen die de werking van de slokdarm- en maagspieren bevorderen
Deze medicijnen zorgen ervoor dat het eten sneller door de slokdarm en maag gaat. Hierdoor is er minder kans dat maagsap omhoogkomt. Maagsap dat toch in de slokdarm is gekomen, wordt ook sneller terug naar de maag gebracht. Deze medicijnen (prokinetica) worden ook vaak voorgeschreven tegen misselijkheid. Ze helpen niet bij een sluitspier die niet goed sluit, dus maagsap kan nog steeds terugstromen. Deze medicijnen kunnen bijwerkingen geven. Gebruik deze medicijnen daarom alleen langere tijd achter elkaar in overleg met je arts. Voorbeelden van deze medicijnen zijn domperidon, erythromycine en metoclopramide.

Voor het vinden van de juiste medicatie wordt de step-up methode toegepast. Daarnaast is het ook belangrijk om na een bepaalde tijd de medicijnen geleidelijk weer af te bouwen.

Afbouw methode
Het afbouwen van maagzuurremmers kun je het beste geleidelijk doen. Door het geleidelijk af te bouwen is de kans kleiner dat de maagklachten weer terugkomen.

Een afbouw methode kan zijn;

Neem de helft van wat je normaal slikt. Slik je bijvoorbeeld elke dag 40mg omeprazol, neem dan 20mg. Doe dit een week lang
De week erna neem je weer de helft minder. Dus van 20mg, naar 10mg
Na deze week slik je geen maagzuurremmers meer

Ga de medicijnen niet om de dag slikken, dat kan juist meer maagklachten geven. En maakt het stoppen lastiger.

Als medicijnen in combinatie met voedingsadviezen en leefregels niet voldoende helpen om de klachten te verminderen, kan de arts soms een operatie voorstellen. Deze operatie wordt ook wel een anti-refluxoperatie genoemd. Bij deze kijkoperatie wordt het bovenste deel van de maag als een soort lus om de onderkant van de slokdarm heen gedraaid. De maag kan vervolgens niet meer door het middenrif omhoogkomen. Je arts kan je meer vertellen over deze operatie, die ook risico’s met zich meebrengt.

Dit kun je zelf doen bij brandend maagzuur

Voedingsmiddelen of andere factoren die klachten van brandend maagzuur veroorzaken, kunnen erg verschillen van persoon tot persoon. Wat bij de één klachten veroorzaakt, geeft bij de ander geen problemen. Het is daarom goed om proberen uit te zoeken van welke voedingsmiddelen je klachten krijgt. Een diëtist kan je hier eventueel bij helpen. Algemene tips en voedingsadviezen om de klachten van brandend maagzuur te verminderen:

Tips en adviezen bij brandend maagzuur

Vermijd zware en vette maaltijden: Zware maaltijden en vet eten veroorzaken vaak brandend maagzuur. Als je maag erg vol zit of als je erg vet eet, zal dat sneller tot klachten leiden. Een grote, zware maaltijd blijft veel langer in de maag. De zure maaginhoud stroomt dan makkelijker terug in de slokdarm. Probeer je maaltijden licht te houden en te verspreiden over de dag.
Eet vaker kleine maaltijden: Het kan helpen om vaker kleine porties te eten om de maag minder te belasten. Plan vijf tot zes kleine maaltijden of gezonde snacks verspreid over de dag.
Eet rustig: Langzaam en bewust eten kan helpen om klachten te verminderen. Door goed te kauwen en de tijd te nemen krijg je minder lucht binnen, wat de druk en brandend maagzuur kan verergeren.
Kies voor vezelrijke voeding: Vezelrijk en gevarieerd eten helpt om maagklachten te voorkomen en zijn onmisbaar voor een gezonde spijsvertering en voorkomt verstopping. Eet dagelijkse voldoende groenten, fruit, volkorengranen, peulvruchten en noten en zaden. Lees hier alles over vezelrijke voeding.
Vermijd bepaalde voedingsmiddelen en dranken: Alcohol, pepermunt, koffie, chocola, scherpe kruiden, koolzuurhoudende dranken en zuur vruchtensap van citrusfruit zoals citroen, grapefruit, mandarijn en sinaasappel kunnen brandend maagzuur verergeren. Tip: houd een voedingsdagboekje bij om te achterhalen welke voedingsmiddelen bij jou klachten veroorzaken.
Rook niet en drink geen alcohol: Nicotine en alcohol verslappen de sluitspier tussen de slokdarm en de maag, waardoor maagzuur makkelijker kan terugstromen in de slokdarm. Het advies is om te stoppen met roken en geen alcohol te drinken. Heb je hier hulp bij nodig? Vraag dan bij je arts of apotheker om advies hoe je kan stoppen.
Voorkom verstopping: Verstopping verhoogt de druk in de buikholte en daardoor stroomt maagsap makkelijker terug in de slokdarm. Gezond, vezelrijk eten, voldoende vocht (1,5 tot 2 liter per dag) en regelmatig bewegen helpen om de ontlasting soepel te houden. Drink vooral water en voeg extra vezels zoals volkorenbrood, groenten en fruit toe aan je voeding.
Eet niet vlak voor het slapengaan: Probeer minstens drie uur voor het slapen niet meer te eten. Ga na het eten ook niet direct liggen. Als je ligt met een volle maag, kan de maaginhoud gemakkelijker terugstromen. Plan je avondmaaltijd vroeg op de avond en maak na het eten een korte wandeling om de spijsvertering te stimuleren.
Behoud een gezond gewicht: Overgewicht verhoogt de druk op je buik, wat de kans op brandend maagzuur verhoogd. Afvallen op een geleidelijke en gezonde manier kan helpen om klachten te verminderen. Een diëtist kan je daarbij helpen. Via je huisarts kan je om een verwijzing vragen.
Draag makkelijke, loszittende kleding: Strakke kleding, zoals een strakke broek of riem, kan te veel druk op de buik geven, wat klachten kan verergeren. Kies voor kleding die niet knelt.
Buk zo min mogelijk voorover: Bij het voorover bukken kan maagzuur terugstromen in de slokdarm. Het is beter om door de knieën te buigen als je iets moet oppakken.
Verhoog het hoofdeinde van je bed: Als je het hoofdeinde van je bed iets verhoogt, bijvoorbeeld met blokken onder de poten, ligt je hoofd hoger dan je maag. Waardoor het maagzuur minder makkelijk terugstroomt. Gebruik een speciale bedverhoger of extra kussens.
Slaap op je linkerzij: Slapen op de linkerzij kan verlichting geven. In deze positie ligt de maag onder de slokdarm, waardoor de zure maaginhoud minder makkelijk de slokdarm in kan stromen.

We houden je graag op de hoogte

MDL Fonds geeft je graag betrouwbare en juiste informatie. Ben je blij met onze voorlichting? Steun ons! Want MDL Fonds ontvangt geen subsidie. We zijn volledig afhankelijk van donateurs.

Kies frequentie

Eenmalig

Maandelijks

Jaarlijks

Al 3 donateurs steunden vandaag een gezonde buik voor iedereen.

Colofon

Deze informatie is geschreven door het MDL Fonds

In samenwerking met:
Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL)
Dr. Matthijs Kramer, MDL-arts, MUMC+ (NVMDL)
Dr. Kim van Boxtel, MDL-arts (gastroenterologist) Bravis ziekenhuis (NVMDL)

Laatst herzien:
Januari 2025