Anale prolaps
We spreken van een prolaps als weefsel dat zich normaal binnen in het lichaam bevindt, door een bestaande opening naar buiten uitpuilt.
Wat is anale prolaps?
We spreken van een prolaps als weefsel dat zich normaal binnen in het lichaam bevindt, door een bestaande opening naar buiten uitpuilt. Bij een anale prolaps betekent dit dat een gedeelte van de endeldarm door de anus naar buiten is uitgezakt.
De dikke darm gaat over in de endeldarm (rectum). De endeldarm ligt vlak boven de anus en is een tijdelijke opslagplaats voor ontlasting. Als er ontlasting in de endeldarm komt, ontstaat het gevoel van aandrang. Dit is het signaal om naar het toilet te gaan.
Als we de endeldarm dwars door zouden snijden dan zien we van binnen naar buiten drie verschillende weefsellagen namelijk: een slijmvlieslaag, een spierlaag en een bindweefsellaag.
Verschillen in anale prolaps
Door verschillende oorzaken kan de wand van de endeldarm door de anus naar buiten uitzakken. Duidelijk onderscheid moet daarbij gemaakt worden tussen:
Oorzaken van anale prolaps
Wat betreft de oorzaak wordt duidelijk onderscheid gemaakt tussen een slijmvliesprolaps en een rectumprolaps.
Oorzaak slijmvliesprolaps
Deze prolaps is meestal het gevolg van een verzwakking van het bindweefsel tussen de slijmvlieslaag en de spierlaag. Een slijmvliesprolaps gaat vaak samen met aambeien.
Oorzaken rectumprolaps
Bij het ontstaan van een rectumprolaps kunnen verschillende oorzaken een rol spelen:
- Door het verslappen van de bekkenbodemspieren en anale kringspieren wordt de endeldarm niet goed ondersteund en kan deze uitzakken.
- Langdurig persen bij obstipatie of een bevalling.
- Een tumor of poliep in de endeldarm.
- Een operatie waarbij de baarmoeder is verwijderd. Bij deze operatie wordt ook het steunweefsel van de endeldarm gedeeltelijk verwijderd. Dit heeft tot gevolg dat de endeldarm niet goed meer wordt ondersteund en kan uitzakken.
Klachten bij anale prolaps
De klachten die bij een anale prolaps op kunnen treden, zijn:
- Verstopping en verlies van slijm en bloed bij de ontlasting.
- Weglekken van dunne ontlasting langs de harde ontlasting (paradoxale diarree).
- Aambeien.
- Niet op kunnen houden van de ontlasting (incontinentie). Door beschadiging van de zenuwcellen in de endeldarm en anus door de prolaps verliezen de kringspieren van de anus hun functie.
- Pijn bij de ontlasting door inklemming van het slijmvlies bij persen.
Diagnose van anale prolaps
Om vast te stellen of er sprake is van een slijmvliesprolaps of een rectumprolaps zijn er verschillende onderzoeken mogelijk.
Onderzoek
Als we de endeldarm dwars door zouden snijden dan zien we van binnen naar buiten drie verschillende weefsellagen namelijk: een slijmvlieslaag, een spierlaag en een bindweefsellaag.
Defeacografie
Een defeacografie is nodig als niet duidelijk is of het een rectumprolaps is. Bij dit onderzoek wordt contrastmateriaal in de endeldarm (en de vagina) ingebracht, waarna er röntgenfoto’s worden gemaakt van de stoelgang.
Manometrie
Met behulp van dit onderzoek kan de elasticiteit van de wand van de endeldarm en de kringspier worden bepaald.
Proctoscopie
Proctoscopie of sigmoïdoscopie: Met behulp van een flexibele kijkbuis (endoscoop) kan de arts de endeldarm en het sigmoïd (S-vormig onderdeel van de dikke darm) van binnen bekijken. Een proctoscopie is een endoscopisch onderzoek van alleen de endeldarm. Bij een sigmoïdoscopie wordt behalve de endeldarm ook het sigmoïd onderzocht.
MRI
Een MRI-scan is een beeldvormend onderzoek waarbij een magnetisch veld wordt gebruikt in plaats van röntgenstralen. Dit geeft een beter resultaat dan een defeacografie.
Bij een rectumprolaps is het belangrijk dat er verder onderzoek plaatsvindt naar de spanning en activiteit van de sluitspieren, de bekkenbodemspieren en de zenuwvoorziening van het rectumgebied. De resultaten van deze onderzoeken zijn van essentieel belang voor het succes van de verdere behandeling. Om de ontlasting goed op te kunnen houden na de behandeling of operatie moet de spieractiviteit namelijk voldoende zijn en mogen de zenuwen niet beschadigd zijn.
Behandeling van anale prolaps
De behandeling van een slijmvliesprolaps of een rectumprolaps is duidelijk verschillend.
Dit kun je zelf doen bij anale prolaps
Tips en adviezen bij anale prolaps
Op verschillende plaatsen in ons land zijn speciale centra of afdelingen in ziekenhuizen die deskundig zijn op het gebied van bekkenbodemklachten. Informeer hiernaar bij jouw behandelend arts. Ook een verwijzing naar een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in bekkenbodemklachten kan zinvol zijn.
Uitgebreide informatie en tips over verstopping en ontlastingsincontinentie.
We houden je graag op de hoogte
MDL Fonds geeft je graag betrouwbare en juiste informatie. Ben je blij met onze voorlichting? Steun ons! Want MDL Fonds ontvangt geen subsidie. We zijn volledig afhankelijk van donateurs.
Colofon
Deze informatie is geschreven door het MDL Fonds.
In samenwerking met:
Drs. Jeroen Jansen, MDL-arts
Dr. Alfons Geraedts, MDL-arts
Dr. Rob Ouwendijk, MDL-arts
Dr. Mark van Berge Henegouwen, GI-chirurg
Dr. Christianne Buskens, GI-chirurg
Laatst herzien:
2013