Verklevingen

Wat zijn verklevingen ?

Verklevingen (Adhesies) zijn een soort inwendig littekenweefsel. Dit littekenweefsel bestaat uit stugge strengen of vliezen bindweefsel. De verklevingen kunnen zich bevinden tussen de darmlussen onderling maar ook tussen de buikwand en de darm. Verklevingen kunnen in de hele buikholte voorkomen, bij de dunne darm en de dikke darm, maar ook bij andere organen in de buikholte zoals de baarmoeder en de eierstokken. 

De dunne darm van een volwassen persoon is ongeveer vijf meter lang. De dikke darm is ruim een meter lang en gaat over in de endeldarm. Voedsel wordt door middel van knijpende (peristaltische) bewegingen door de darm heen geduwd. De darmen zijn soepele, beweeglijke organen. Als er verklevingen tussen de darmlussen ontstaan, verliest de darm een deel van zijn beweeglijkheid. Door ernstige verklevingen kunnen daarnaast vernauwingen in de darm ontstaan. Voedsel kan minder goed door de darm geduwd worden op de plaats van de vernauwingen. 

Oorzaken van verklevingen

Verklevingen in de buikholte kunnen ontstaan door:

• Ontstekingen in de buikholte zoals een buikvliesontsteking.
• Bestraling van kwaadaardige tumoren in de buikholte, bijvoorbeeld bij baarmoederhalskanker of blaaskanker.
• Buikoperaties zoals een blindedarmoperatie, baarmoederoperatie of darmoperatie.
• Endometriose. Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat enigszins op baarmoederslijmvlies lijkt, buiten de baarmoeder op plekken (zoals eierstokken, eileiders, buikvlies, blaas of darmen) aanwezig is. Dit op baarmoederslijmvlies lijkend weefsel geeft tijdens de menstruatie een reactie, wat flinke pijn kan geven.

Als een operatie heeft plaatsgevonden, moeten de snijranden van de wond weer aan elkaar groeien. Ook de losgemaakte organen moeten weer in de buikholte vastgroeien. Dit aan elkaar vastgroeien, kan gepaard gaan met vorming van harde, stugge strengen littekenweefsel. Dit zijn de zogenoemde bindweefselstrengen of de verklevingen.

Na operaties in de buik ontstaan bij 90 tot 100 % van de patiënten verklevingen in de buik. Het is onduidelijk waarom bij sommige mensen veel meer bindweefselstrengen ontstaan na een operatie dan bij anderen. Bij sommige patiënten is één operatie al voldoende om verklevingen te ontwikkelen.

Klachten bij verklevingen

Klachten kunnen ontstaan doordat de darm minder beweeglijk is door de aanwezigheid van verklevingen. Het is echter moeilijk om precies vast te stellen welke klachten veroorzaakt kunnen worden door verklevingen, omdat deze ook kunnen voorkomen bij veel andere aandoeningen.

Onderstaande klachten worden in verband gebracht met de aanwezigheid van verklevingen of bindweefselstrengen in de buik:

• diarree
• winderigheid
• buikpijn
• opgezette buik
• misselijkheid
• verstopping

In zeer ernstige gevallen kunnen vernauwingen of zelfs een complete darmafsluiting ontstaan door verklevingen. Dit wordt ook wel een ileus genoemd. Een ileus geeft plotseling hevige klachten zoals aanvallen van buikpijn, misselijkheid, braken en een opgezette buik.

Welke klachten je hebt, wordt onder andere bepaald door de precieze plaats van de verklevingen. Ook de oorzaak van de verklevingen is van invloed op de klachten. Gynaecologische ingrepen, zoals bijvoorbeeld een baarmoederoperatie, veroorzaken vaak veel meer buikklachten dan andere operaties. Het is onduidelijk waarom dit zo is.

Diagnose van verklevingen

Het is vaak lastig om de diagnose ‘verklevingen’ te stellen. De diagnose wordt vaak gesteld op basis van klachten en de ziektegeschiedenis van een patiënt. Soms is het noodzakelijk om andere aandoeningen uit te sluiten afhankelijk van de klachten die je hebt.

Kijkoperatie

Verklevingen kunnen met zekerheid vastgesteld worden door middel van een kijkoperatie (laparoscopie). Het nadeel van deze methode is dat door de operatie ook weer nieuwe verklevingen kunnen ontstaan. Artsen zijn daarom in dit geval erg terughoudend met het uitvoeren van een kijkoperatie.

Er bestaan verschillende onderzoeken waarmee de arts vernauwingen in de darm kan opsporen. Deze vernauwingen kunnen veroorzaakt worden door verklevingen. Vernauwingen zijn bijvoorbeeld vast te stellen door middel van verschillende radiologische onderzoeken.

Behandeling van verklevingen

De behandeling van verklevingen is erg lastig. De enige manier waarop verklevingen kunnen worden behandeld, is een (kijk)operatie. De chirurg verwijdert dan de bindweefselstrengen in de buikholte of maakt ze los. Dit wordt adhesiolyse genoemd. Een groot nadeel van deze behandeling is dat er de (kijk)operatie weer nieuwe verklevingen ontstaan. Wanneer een darmafsluiting of ileus dreigt te ontstaan, is een operatie noodzakelijk. Een darmafsluiting kan namelijk ernstige complicaties veroorzaken. De arts zal proberen de klachten zo goed mogelijk te behandelen. Je kunt bijvoorbeeld pijnstillers krijgen tegen de pijn als dat nodig is.    

Daarnaast is het erg belangrijk dat je ontlasting soepel blijft en dat verstopping voorkomen wordt. Je arts kan verschillende laxeermiddelen of vezelpreparaten voorschrijven die de ontlasting zacht houden. De plaats van de verklevingen bepaalt welke medicijnen voor jou het beste werken.

Soms kan het helpen om de verklevingen van buitenaf te masseren. Zo wordt geprobeerd de verklevingen losser en soepeler te maken. De klachten zouden hier mogelijk door kunnen verminderen. Vraag je behandelend arts om meer informatie.

Dit kun je zelf doen bij verklevingen

De plaats van de verklevingen in de buik bepaalt het voedingsadvies. Het is daarom belangrijk dat je je voedingspatroon bespreekt met de arts of een diëtist. De klachten kunnen per persoon verschillen. Het is een kwestie van uitproberen welke producten klachten geven en welke niet. Bij verklevingen van de dikke darm wordt meestal een vezelrijke voeding aangeraden. Als er verklevingen zijn in de dunne darm, is het advies om juist vezelarme voeding te gebruiken.