Geelzucht

Wat is geelzucht?

Geelzucht is geen ziekte of aandoening. Dit wordt wel vaak gedacht. Geelzucht is een kenmerk (symptoom) bij verschillende aandoeningen van de lever en galblaas/galwegen. Met geelzucht wordt bedoeld dat de huid en/of het oogwit er bij iemand geel uitzien. Je krijgt het door een te hoog gehalte bilirubine in het bloed. Bilirubine is een afvalstof die ontstaat wanneer je lichaam hemoglobine (rode bloedkleurstof) afbreekt uit rode bloedcellen. De afvalstof stapelt zich op in de huid en het oogwit wat een gelige kleur geeft.

Bilirubine wordt door de lever opgenomen uit het bloed en verwerkt. Zo zorgt de lever ervoor dat het in aangepaste vorm uitgescheiden wordt met de gal. De gal wordt uiteindelijk (na tijdelijke opslag in de galblaas) afgevoerd naar de dunne darm. Gal verlaat het lichaam uiteindelijk via de ontlasting en geeft de ontlasting zijn typische bruingele

Klachten bij geelzucht

Geelzucht herken je door een gele verkleuring van de huid en van het oogwit, soms is sprake van jeuk. Als een afsluiting of ziekte van de galwegen de oorzaak is, dan geeft dat stopverfkleurige ontlasting en thee-of colakleurige urine. Afhankelijk van de oorzaak kan je ook klachten hebben als acute buikpijn in de bovenbuik (bij galstenen) of buikpijn en gewichtsverlies (bij voorbeeld alvleesklierkanker).

Oorzaken van geelzucht

Er zijn veel verschillende oorzaken van een verhoogd bilirubinegehalte in het bloed die leiden tot geelzucht. Deze worden verdeeld in 3 groepen:

1. een te hoog aanbod bilirubine aan de lever, waardoor de lever dit onvoldoende kan verwerken. Dit is zeldzaam en komt bijvoorbeeld voor bij verhoogde afbraak van bloedcellen.
2. een aandoening van of in de lever zoals bijvoorbeeld een virusinfectie (hepatitis A of hepatitis B). ziekte van de galwegen in de lever (PBC, PSC) of levercirrose.
3. onvoldoende afvoer van gal door geblokkeerde afvoer van de galwegen (in of buiten de lever). Galstenen, een tumor in de galwegen of alvleesklier, of een litteken in de galwegen zijn mogelijke oorzaken van zo'n blokkade.

Geelzucht bij baby's komt vaak voor en is ongevaarlijk. Ook het syndroom van Gilbert veroorzaakt een vorm van geelzucht die niet gevaarlijk is.

Diagnose van geelzucht

Op basis van eventueel aanwezige klachten en lichamelijk onderzoek kan je arts besluiten bloedonderzoek te doen. Bloedonderzoek kan meer duidelijkheid geven over de oorzaak van de geelzucht. Als er aanwijzingen zijn voor een afwijking van de lever, verstoorde galafvloed of verhoogde afbraak van het bloed is aanvullend onderzoek nodig (bijvoorbeeld een echo, scan of aanvullende bloedtests). De arts zal dit met je bespreken.

Behandeling van geelzucht

De behandeling is afhankelijk van de aandoening die de geelzucht veroorzaakt. Bij een aantal onschuldige aandoeningen die het veroorzaken, is behandeling niet nodig en vaak ook niet mogelijk.

Dit kun je zelf doen bij geelzucht

Geelzucht is geen ziekte, maar een symptoom. Of je zelf iets kan doen, hangt dus helemaal af van de oorzaak van de geelzucht. Je arts kan je eventuele tips geven als de oorzaak onduidelijk is.