Terug naar de homepage Logo MDL Fonds
Doneer
Lees voor

Divertikels en diverticulitis

Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Ze ontstaan waarschijnlijk op zwakke plekken in de darmwand.

Divertikels en diverticulitis
Download de brochure
Downloaden

Wat zijn divertikels en diverticulitis?

Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Ze ontstaan waarschijnlijk op zwakke plekken in de darmwand. Bij een verhoogde druk gaan die zwakke plekken uitstulpen. Het is te vergelijken met de binnenband van een fiets die op een zwakke plek naar buiten drukt.

Divertikels zijn volkomen onschuldig en goedaardig. Ze ontstaan meestal in het laatste bochtige deel van de dikke darm. Soms ontstaan divertikels in het begin of in het middengedeelte van de dikke darm. Divertikels komen vooral voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. Ze worden vaak per toeval ontdekt omdat de meeste mensen met divertikels er nooit last van hebben. Het kan gebeuren dat divertikels gaan ontsteken.  Dit gebeurt bij een op de vijf mensen met divertikels. Als divertikels gaan ontsteken wordt dat diverticulitis genoemd.

Een divertikel is nooit kwaadaardig

Een divertikel is wat anders dan een darmpoliep. Poliepen groeien op het slijmvlies van de darm naar binnen toe, dus in de darm. Poliepen kunnen kwaadaardig worden en darmkanker veroorzaken. Divertikels stulpen door de darmwand heen naar buiten, de buikholte in. Als een soort ballonnetje. Divertikels kunnen gaan ontsteken, maar worden nooit kwaadaardig.

Oorzaken van divertikels en diverticulitis

Oorzaken van divertikels

Waarschijnlijk ontstaan divertikels op zwakke plekken in de darmwand die onder verhoogde druk gaan uitstulpen. Divertikels lijken vaker voor te komen in de westerse wereld. Mogelijk speelt het eten van weinig vezels hierbij een rol. Bij te weinig vezels in de voeding kan de ontlasting harder worden. Dit wordt ook wel verstopping of obstipatie genoemd. Ook te weinig lichaamsbeweging en overgewicht kunnen leiden tot verstopping. Harde ontlasting blijft langer in de darm en zorgt daardoor voor een verhoogde druk in de darm. Hierdoor kunnen divertikels ontstaan.

Oorzaken van diverticulitis

Het is niet bekend waardoor divertikels gaan ontsteken. Mensen die roken, weinig bewegen, weinig vezels eten, overgewicht hebben en NSAID’s (pijnstillers die de darmwand kunnen irriteren) gebruiken, lijken een iets grotere kans te hebben op het krijgen van diverticulitis.

Het is een hele zoektocht geweest.
Diny
Lees verhaal

Klachten bij divertikels en diverticulitis

Divertikels geven bijna nooit klachten. Soms hebben mensen last van een vage buikpijn of een opgeblazen gevoel. Ook kan een divertikel gaan bloeden, waardoor er bloed uit de anus kan komen. Meestal treden klachten pas op als divertikels gaan ontsteken (diverticulitis).

Diverticulitis geeft vaak de volgende klachten:

  • Buikpijn en buikkrampen. De pijn kan direct hevig zijn of eerst wat zeurend en na een paar dagen hevig. De pijn zit vaak linksonder in de buik.
  • Koorts
  • Een opgezette buik
  • Een veranderd ontlastingspatroon: hevige diarree of ernstige verstopping
  • Misselijkheid, soms met braken
  • Soms bloedverlies en slijmverlies uit de anus

Op de plek van de divertikel is de darmwand kwetsbaar. Daardoor kan er soms een bloeding ontstaan, waarbij er bloed uit de anus kan komen. Soms kan dat zelfs veel bloed zijn. Heel soms kan de darm op de plaats van de ontsteking openbarsten. Dit wordt een darmperforatie genoemd. De kans op een darmperforatie is groter als er meerdere ontstoken divertikels in de dikke darm zijn Een darmperforatie kan erg gevaarlijk zijn, omdat hierdoor ontlasting in de buikholte terecht kan komen. Er kan dan een buikvliesontsteking (peritonitis) ontstaan. Een darmperforatie en/of buikvliesontsteking geeft acute, hevige pijnklachten, meestal in combinatie met hoge koorts.

Diagnose van divertikels en diverticulitis

Divertikels worden vaak per toeval ontdekt, bijvoorbeeld tijdens een coloscopie. Als je ernstige klachten hebt, die kunnen wijzen op diverticulitis, verwijst de huisarts je door naar een maag-, darm- en leverarts (MDL-arts) of chirurg voor verder onderzoek.

Diverticulitis kan worden vastgesteld met één van onderstaande onderzoeken:

Een CT-scan is een onderzoek met röntgenstralen. Via een ader in de arm spuit de arts contrastvloeistof in. Organen zijn dan duidelijk zichtbaar op de röntgenafbeeldingen. Tijdens het onderzoek ga je heel langzaam door een kokervormige scanner. De scanner maakt een hele serie gedetailleerde foto’s van de buik. Er wordt een CT-scan van de buik gemaakt als de arts denkt dat je acute, ernstig ontstoken divertikels in de dikke darm hebt, waarbij soms ook een abces kan ontstaan. Een abces is een holte gevuld met pus. Met dit onderzoek wordt dan meteen ook gekeken of er een gat zit in de darmwand (perforatie).

Een echografie is een beeldvormend onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven. Met dit onderzoek kan de arts de wand van de dikke darm bekijken. Op deze manier kan de ernst van de ontsteking worden beoordeeld. Bij ernstig ontstoken divertikels wordt een echografie soms aangevuld met een CT-scan.

Dit onderzoek wordt meestal alleen uitgevoerd als vervolgonderzoek bij aanhoudende klachten en dient dan om andere darmaandoeningen uit te sluiten. Een coloscopie wordt niet gedaan als de darm heftig ontstoken is, omdat er dan een risico is op een gat in de darmwand (perforatie). Tijdens dit onderzoek bekijkt de arts de binnenkant van de dikke darm. Dit gebeurt met een speciaal kijkinstrument: de endoscoop. Dit is een dunne, flexibele slang. Deze slang wordt via de anus in de darm geschoven. Aan het uiteinde van de slang zitten een lampje en een camera. Zo kan de arts de binnenkant van de darm goed bekijken.

Behandeling van divertikels en diverticulitis

Behandeling van divertikels

Divertikels hoeven niet behandeld te worden. Bij divertikels is het wel belangrijk om te zorgen dat de ontlasting soepel blijft. Als de ontlasting zacht en soepel is, ontstaat er minder snel een verhoogde druk in de darmen. Gezond, gevarieerd en vezelrijk eten is de beste manier om de ontlasting soepel en de darmen gezond te houden. Ook veel drinken en lichaamsbeweging zijn belangrijk. Eventueel kan de huisarts medicijnen voorschrijven die de ontlasting zacht houden.

Onderaan deze pagina vind je ‘tips en adviezen’ voor een goede darmgezondheid. Deze adviezen zijn extra belangrijk als je divertikels heeft en/of diverticulitis hebt gehad.

Behandeling van diverticulitis

Diverticulitis gaat meestal vanzelf over. Alleen in ernstige gevallen is een ziekenhuisopname of operatie nodig. De huisarts houd je onder controle tot de ontsteking weg is en verwijst je door naar het ziekenhuis bij eventuele complicaties. Bij sommige mensen is de ontsteking binnen een week weg, bij anderen kan het een aantal weken duren. Diverticulitis kan ook weer terugkomen. De divertikels die je eenmaal hebt, gaan niet weer weg en kunnen opnieuw ontstoken raken

Als je ontstoken divertikels hebt, hoef je meestal geen dieet te volgen. Alleen bij ernstig ontstoken divertikels adviseert de arts soms een vloeibaar en vezelarm dieet. Hierdoor kan de darm tot rust komen en kunnen de ontstekingen beter genezen. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden naar een licht verteerbare voeding. Raadpleeg je arts of een diëtist als je vragen hebt over voeding of voor een persoonlijk voedingsadvies.

Bij een ernstige diverticulitis met ook ontsteking buiten de darm (abces) krijg je soms antibiotica. Ook krijg je vaak een middel om de ontlasting zachter te maken en kun je pijnstillers krijgen om buikpijn en krampen te verminderen.

Heel soms is een opname in het ziekenhuis nodig. Dat gebeurt alleen bij heel ernstige klachten, complicaties of een bloeding. Je kunt dan via een infuus een antibioticum toegediend krijgen. Bij een bloeding stopt deze meestal vanzelf, soms is het nodig om het bloedende bloedvat dicht te maken.

Een enkele keer is de ontsteking zo ernstig dat een divertikel knapt en de darminhoud de buikholte instroomt (darmperforatie). Dit kan buikvliesontsteking veroorzaken. Dit is een levensbedreigende situatie die vrijwel altijd leidt tot een operatie. Soms wordt dan een stuk darm verwijderd. De uiteinden van de dikke darm worden daarna weer aan elkaar gehecht. Je kunt dan tijdelijk een stoma krijgen. Dit is een kunstmatige uitgang voor de ontlasting. Meestal worden de darmuiteinden na enkele maanden weer aan elkaar gehecht en is een stoma niet meer nodig.

Een andere complicatie van diverticulitis is de vorming van een abces in de buik. Dit is een ophoping van pus. Hiervoor is meestal geen operatie nodig. Dit is soms een reden om antibiotica te starten, en soms is een drainage nodig. Via een naald wordt dan een slangetje in de holte met pus gebracht, waarna deze schoongespoeld wordt.

Dit kun je zelf doen bij divertikels

Voedingstips

  • Eet voldoende vezels
    • Voedingsvezels zijn onmisbaar voor een gezonde spijsvertering en een soepele ontlasting. Als je divertikels hebt, is het belangrijk dat de ontlasting soepel blijft.

Vezelrijk eten doe je zo:

  • Kies volkorenproducten
    •  Vervang de witte granen voor de volkorenvariant, zoals volkorenbrood, volkorenpasta, en zilvervliesrijst. Ook havermout of andere volkorenontbijtgranen zijn vezelrijk.
  • Eet voldoende groenten
    • Eet dagelijks verschillende soorten groenten en voeg het toe aan de lunch, tussendoor of aan de avondmaaltijd. Varieer volop met verschillende soorten groenten zoals broccoli, wortels, spinazie, paprika of courgette. Streef ernaar om minsterns 250 gram of meer groente per dag te eten. Hieronder valt rauwe en gekookte groente.
  • Kies voor fruit
    •  Ieder fruit is gezond. Varieer volop met verschillende soorten fruit. Het advies is om dagelijks twee stuks fruit te eten. Kies voor bijvoorbeeld een appel, banaan, peer, bessen of een sinaasappel. Gedroogd fruit is ook vezelrijk zoals pruimen of vijgen, maar eten deze met mate, want ze bevatten meer suiker dan gewoon fruit.
  • Eet peulvruchten
    • Bonen, linzen of kikkererwten zijn rijk aan vezels en helpen bij een goede darmwerking. Voeg ze toe aan salades, soepen of als bijgerecht.
  • Verhoog de vezelinname geleidelijk
    • Als je niet gewend bent aan veel vezels, is het advies om het rustig op te bouwen. In een keer veel vezels eten, kan buikklachten geven zoals een opgeblazen gevoel. Bouw het daarom geleidelijk op, zodat de darm kan wennen.
  • Drink voldoende
    • Voor gezonde darmen en een soepele ontlasting is het belangrijk om dagelijks genoeg vocht binnen te krijgen. Als je veel vezels eet, is het extra belangrijk dat je genoeg drinkt. Vezels hebben namelijk vocht nodig om goed te kunnen werken. Drink minstens 1,5 tot 2 liter water per dag. Je kunt het beste water, thee, koffie of (plantaardige) zuivel drinken. Drink liever geen frisdranken.

Leefstijltips

  • Zorg voor voldoende beweging
    • Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en houd je je ontlasting zacht en soepel. Beweeg iedere dag minimaal een 30 minuten.
  • Rook niet
    • Roken heeft een schadelijke invloed op het spijsverteringskanaal. Het is daarom beter om niet te roken.
  • Drink geen alcohol
    • Het advies is om geen alcohol te drinken. Ook kleine hoeveelheden zijn niet goed voor je maagdarmkanaal. Geen alcohol drinken is het gezondst.
  • Ga als je moet
    • Ga naar het toilet als je aandrang voelt. Door de poep op te houden, wordt het verder ingedikt en kan er verstopping ontstaan. Neem rustig de tijd en kijk achterom.
  • Gezonde zithouding
    • Een juiste zithouding op het toilet is belangrijk voor een goede stoelgang. Met behulp van een voetenbankje krijg je gemakkelijk een goede zithouding. Doordat je de knieën optrekt en iets voorovergebogen zit, zit je gehurkt en kan de kringspier zich ontspannen.

Dit kun je zelf doen bij diverticulitis

Voedingstips

Als de divertikel is ontstoken is het belangrijkste om de darm tot rust te brengen. Dit kan door (tijdelijke) vezelarm en licht verteerbare voeding te eten. In sommige gevallen wordt er gehele vloeibare voeding geadviseerd. Dit hangt af van de ernst van de ontsteking. Meestal kan je naar een paar dagen overstappen op licht verteerbaar eten. Licht verteerbare voeding bestaat uit zo min mogelijk lastig verteerbare vezels zoals bepaald groente, peulvruchten of grove volkorengranen.

  • Vermijd vezelrijke voedingsmiddelen
    • Producten zoals volkorenbrood, groenten met schil, fruit met pitten, noten, zaden, peulvruchten en rauwe groenten moeten tijdelijk worden vermeden. Deze kunnen de ontstoken divertikels irriteren.
  • Kies voor vezelarme alternatieven
    • Wit of bruinbrood, witte pasta en witte rijst.
    • Gekookte, zachte groenten zonder schil (bijv. wortels, pompoen).
    • Gepeld fruit zoals banaan
  • Drink voldoende 
    • Omdat je minder vezels binnenkrijgt die goed zijn voor een soepele stoelgang is het extra belangrijk om voldoende te drinken om verstopping te voorkomen. Drink 1,5 tot 2 liter water per dag om de spijsvertering soepel te houden. Je kunt het beste water, thee, koffie of (plantaardige) zuivel drinken. Drink liever geen frisdranken.
  •  Vermijd taai vlees of gerechten die lastig zijn om te verteren
    • Kies voor vlees die minder vet zijn zoals kip of kalkoen of kies voor vis of eieren. Eet liever geen taai of draderig vlees of vis met graten.
  • Kies voor vetarm en licht verteerbaar eten
    • Vermijd gefrituurd voedsel en kies voor gerechten die gestoomd, gekookt of gebakken zijn zonder veel olie of vet.
  • Eet kleine porties verdeeld over de dag
    • In plaats van drie grote maaltijden, kan het nuttig zijn om vaker kleine porties te eten, zodat de darmen minder belast worden.

Dit zijn tijdelijke adviezen. Als de ontsteking over is, kan je geleidelijk weer meer vezels gaan eten. Overleg met je arts of diëtist wanneer je kan overstappen en hoe je stap voor stap weer vezelrijk kan eten.

We houden je graag op de hoogte

MDL Fonds geeft je graag betrouwbare en juiste informatie. Ben je blij met onze voorlichting? Steun ons! Want MDL Fonds ontvangt geen subsidie. We zijn volledig afhankelijk van donateurs.

Kies frequentie
Kies bedrag
Al 3 donateurs steunden vandaag een gezonde buik voor iedereen.

Colofon

Deze informatie is geschreven door het MDL Fonds in samenwerking met experts.

In samenwerking met:
Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL
Sophie Gray, AIOS MDL, Rijnstate (NVMDL)

Laatst herzien:
November 2024

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang maandelijks nieuws en info over een gezonde buik.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Dit veld is verborgen bij het bekijken van het formulier
Dit veld is verborgen bij het bekijken van het formulier
JJJJ dash MM dash DD