Vertraagde maagontlediging

In de maag wordt het voedsel gekneed en gemengd met maagsap. De binnenkant van de maag is bekleed met een dikke laag slijmvlies. Zo wordt de maag beschermd tegen het zure maagsap. Maagsap bevat enzymen die voedsel afbreken en zoutzuur dat bacteriën doodt. De maag heeft een spierlaag die het voedsel fijnmaalt. Tussen de slokdarm en maag zit een sluitspier die opent voor het voedsel en daarna weer sluit om terugstromen te voorkomen. Het voedsel blijft ongeveer drie uur in de maag. Bij vet eten heeft de maag meer tijd nodig. Daarna gaat het in kleine porties naar de twaalfvingerige darm.

Als je last hebt van een vertraagde maagontlediging, blijft voedsel vaak veel langer in je maag. In sommige gevallen wordt voedsel ook in te grote brokken (onvoldoende fijngemalen) afgegeven aan de dunne darm.

Bij veel mensen is de oorzaak van een vertraagde maagontlediging niet bekend. Bij onderzoek zijn er geen afwijkingen aan de maag te zien. Een vertraagde maagontlediging behoort tot de zogenaamde motoriekstoornissen van het maag-darmkanaal. Hierbij is sprake van een dysfunctie. Daarom spreekt men ook vaak van functionele buikklachten of functionele maagdarmklachten. Dat wil zeggen dat de klachten veroorzaakt worden door een verstoorde functie van de maag, maar dat er geen zichtbare afwijking te vinden is. Dit betekent niet dat er niets aan de hand is. Het is duidelijk dat de maag niet goed functioneert, maar dat er niets afwijkends te zien is bij onderzoek.  

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat functionele maagklachten te maken hebben met de samenwerking tussen de hersenen en de maag. Dit wordt de hersen-darm-as genoemd. Je hersenen en maag sturen constant signalen naar elkaar, bijvoorbeeld over honger of misselijkheid. Deze communicatie verloopt via de zenuwen in onze maag en darmen en in de hersenen (zenuwstelsel). Deze zenuwen kun je zelf niet sturen of beïnvloeden. Bij functionele klachten lijken dat signalen tussen de maag en darmen verstoord te zijn. Het lijkt erop dat te veel, te weinig of verkeerde signalen naar de hersenen vanuit de maag worden gestuurd en andersom. Dit kan de maagklachten verklaren. Het is nog onduidelijk waarom deze verstoring precies optreedt. 

Het is belangrijk om te weten dat deze klachten niet ‘tussen je oren zitten’, zoals vroeger vaak gedacht werd. Ze hebben geen psychische oorzaak. Maar psychische factoren, zoals stress en angst, kunnen maagklachten verergeren

In andere gevallen is er wel een aantoonbare oorzaak of afwijking te vinden voor een vertraagde maagontlediging: 

• Het gebruik van bepaalde medicijnen
  • Kalmeringsmiddelen en sterke pijnstillers 
  • Medicijnen tegen de ziekte van Parkinson 
  • Medicijnen tegen hoge bloeddruk 
• Bepaalde ziektes 
  • Diabetes mellitus – mensen met diabetes kunnen op den duur last krijgen 
  • Verslechterde nierfunctie 
  • Schildklierafwijkingen, met name te traag werkende schildklier
  • Sclerodermie 
• Vernauwing
  • In zeldzame gevallen kan een vernauwing (stenose) in de buurt van de maaguitgang of in het begin van de twaalfvingerige darm, de oorzaak zijn van ernstige maagontledigingsklachten. Deze vernauwing kan ontstaan door een (oude) maagzweer of een (goed- of kwaadaardig) gezwel.  

Een verstoorde beweging van de maag kan vastgesteld worden door een maagontledigingsonderzoek. Bij dit onderzoek eet je voorafgaand een testmaaltijd met een kleine hoeveelheid voor jouw niet schadelijke radioactieve stof. Daarna zit je één tot twee uur voor een camera. De camera volgt hoe en hoe snel te testmaaltijd door je maag gaat. Dit heeft een maagontlediging-scintigrafie. 

In sommige ziekenhuizen wordt een ademtest gedaan. Hierbij eet je een maaltijd met een stabiele isotoop. Als dit stofje de maag verlaat, wordt het snel door de lever afgebroken en je ademt het uit. Door de hoeveelheid van deze stof in je uitgeademde lucht te meten, kan de arts zien hoe snel de maag zich heeft geleegd. 

De eerste stap in de behandeling van vertraagde maagontlediging is vaak het aanpassen van je voeding. Hieronder vind je tips bij ‘Wat kan ik doen’. 

Vertraagde maagontlediging kan behandeld worden met medicijnen. Deze medicijnen stimuleren de spieren in je maag, zodat het voedsel goed wordt gekneed en gemengd met maagsap voor een goede vertering. Deze medicijnen heten Prokinetica. Ze zorgen ervoor dat de spieren in de maagwand regelmatiger samentrekken en verminderen ook misselijkheid. 

Als voedingsadviezen en medicijnen niet genoeg helpen, kan sondevoeding een oplossing zijn. Alleen bij zeer zeldzame gevallen is een operatie nodig.