Doneer

Leveraandoeningen door alcoholgebruik

Door een lange periode veel alcohol te drinken kan de lever beschadigen. Hoe langer het alcoholgebruik duurt hoe ernstiger de schade aan de lever is.

Leveraandoeningen door alcoholgebruik

Wat zijn leveraandoeningen door alcoholgebruik?

Door een lange periode veel alcohol te drinken kan de lever beschadigen. Hoe langer het alcoholgebruik duurt, hoe ernstiger de schade aan de lever is. We onderscheiden verschillende stadia in het ontstaan van de schade aan de lever.

Bij langdurig alcoholgebruik kan steatose van de lever ontstaan (voorheen leververvetting genoemd). Het ontstaat doordat de vetstofwisseling in de lever verstoord is en vet zich ophoopt in de levercellen. Dit noemen we vetstapeling. Steatose van de lever is te herstellen als de oorzaak wordt weggenomen. De lever herstelt zich als het alcoholgebruik wordt gestopt.

Bij langdurig alcoholgebruik kan steatose van de lever overgaan in een ontsteking van de lever. Alcohol kan ook meteen een leverontsteking veroorzaken. Een leverontsteking die het gevolg is van alcoholgebruik noemen we alcoholische hepatitis.

Een langdurige ontsteking kan leiden tot leverfibrose en uiteindelijk tot levercirrose.

Bij leverfibrose ontstaat er littekenweefsel in de lever. Hierdoor raken de levercellen beschadigd. Na verloop van tijd is er zoveel littekenweefsel gevormd dat levercellen afsterven. Hierdoor kan de lever niet goed meer functioneren. We spreken dan van levercirrose.

Levercirrose is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van leverkanker (HCC). Levercirrose kan ook leiden tot leverfalen, waarbij de werking van de lever onvoldoende is.

Acute alcoholische hepatitis

Als gevolg van een zeer grote hoeveelheid alcohol kan een acute alcoholische hepatitis optreden. Dit is een plotseling optredende leverontsteking. Ook hierbij kan de lever zo ernstig beschadigd raken dat deze niet meer goed kan functioneren.

Feiten en cijfers over leveraandoeningen door alcoholgebruik

Cijfers over leverschade door alcohol zijn niet bekend. Ongeveer één op de 10 zware drinkers ontwikkelt uiteindelijk levercirrose. De Jellinekkliniek definieert zware drinkers als mensen die tenminste 1 keer per week meer dan 6 glazen alcohol drinken. In de meeste gevallen treedt levercirrose op na jaren van veel of zwaar drinken.

Het is niet duidelijk waarom sommige mensen een grotere kans lopen leverproblemen te ontwikkelen als gevolg van overmatig alcoholgebruik en anderen niet. In het algemeen geldt dat, hoe meer en regelmatiger je drinkt, des te groter de kans op hepatitis en levercirrose.

De lever ligt rechtsboven in de buik, tegen het middenrif en onder de ribben. Het weegt ongeveer anderhalve kilo, bijna zo groot als een voetbal. De lever is een orgaan met veel verschillende functies. Zoals;

  • Het aanmaken van gal
  • Opslag van vitamines en mineralen
  • Het verwerken van eiwitten, koolhydraten en vetten
  • Onschadelijk maken van giftige stoffen zoals medicijnen of alcohol
  • Het regelen van de energiehuishouding.

De lever heeft een ruime reserve en kan zichzelf goed herstellen. Als een deel van de lever wordt verwijderd, kan het gezonde deel weer aangroeien. Dit is afhankelijk welk deel is verwijderd en hoe groot. Het achtergebleven deel van de lever moet wel gezond en groot genoeg zijn om zichzelf te herstellen.

Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever geven leverziektes, zoals steatose van de lever, vaak pas in een laat stadium klachten en problemen. In een vroeg stadium heb je vaak nog geen klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren.

Oorzaken van leveraandoeningen door alcoholgebruik

Langdurig alcoholgebruik kan een vervette lever veroorzaken, waarbij vet zich ophoopt in levercellen. Dit proces is kan verbeteren: na het stoppen met alcohol herstelt de lever weer. Blijvend alcoholgebruik kan leverontsteking veroorzaken, wat kan leiden tot leverfibrose en uiteindelijke levercirrose. Bij levercirrose raakt de lever ernstig beschadigd door littekenweefsel. Waardoor de functie afneemt en leverfalen kan optreden. Dit is levensbedreigend. In dat geval kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn. Het risico ook leverkanker neemt ook toe. De kans op leverschade hangt af van de hoeveelheid en duur van het alcoholgebruik.

Factoren die van invloed zijn op het ontstaan van een leveraandoening:

  • De hoeveelheid en duur van het alcoholgebruik zijn bepalend voor de aard en ernst van de leverbeschadiging. Hoe meer en hoe langer alcoholische dranken worden gedronken, hoe ernstiger de beschadiging van de lever is.
  • Het drinken van verschillende soorten alcoholische dranken.
  • Dagelijks drinken.
  • Bij vrouwen ontstaat sneller leverschade door alcoholgebruik.
  • Bij vrouwen treedt schade op bij kleinere hoeveelheden alcohol dan bij mannen.

Dit heeft waarschijnlijk te maken met verschillen tussen mannen en vrouwen in de verwerking van alcohol. Vrouwen hebben een hoger vetpercentage en minder vocht in hun lichaam dan mannen. Alcohol verdeelt zich in het lichaam over het lichaamsvocht. Doordat vrouwen minder vocht hebben wordt alcohol minder verdund en is het alcoholpromillage hoger.

Andere verschillen zijn dat bij vrouwen de stofwisseling iets anders gaat dan bij mannen. Vrouwen kunnen alcohol minder goed afbreken in de maag. Daarnaast hebben vrouwen een iets kleinere lever, waardoor alcohol langzamer wordt afgebroken.

  • Door ondervoeding of een slechte voedingstoestand zal alcohol sneller schade aan de lever veroorzaken
  • Bij zware drinkers is aangetoond dat extreem overgewicht het risico op leverschade verhoogt

De aanwezigheid van een andere leveraandoening vergroot de kans op leverschade door alcoholgebruik.

Erfelijke factoren spelen een rol bij het ontstaan van leverschade.

Klachten bij leveraandoeningen door alcoholgebruik

Klachten bij steatose van de lever en bij een milde leverontsteking geven meestal geen of nauwelijks klachten. Soms zijn er klachten zoals vermoeidheid of vage buikklachten.

Klachten die kunnen ontstaan bij een acute alcoholische hepatitis (plotsteling optredende leverontsteking)

  • Pijnlijke buik, vaak rechtsboven in de buik
  • Misselijkheid
  • Vermoeidheid
  • Geel worden van de huid en het oogwit
  • Bloedingen uit het maagdarmstelsel
  • Vocht in de buik (ascites)

Klachten die voorkomen bij een vergevorderd stadium van een leverontsteking

Leverontsteking als gevolg van overmatig alcoholgebruik kan leiden tot leverfibrose en levercirrose. Bij leverfibrose ontstaat er littekenweefsel in de lever. Hierdoor raken de levercellen beschadigd. Na verloop van tijd is er zoveel littekenweefsel gevormd dat levercellen afsterven. Hierdoor kan de lever niet goed meer functioneren. We spreken dan van levercirrose.

Levercirrose is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van leverkanker (HCC).

Bij langdurige levercirrose kan uiteindelijk leverfalen optreden. Hierbij zijn de levercellen zo ernstig beschadigd, dat de lever onvoldoende functioneert. Dit is een levensbedreigende situatie. In dat geval kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn.

De lever heeft een ruime reserve en een sterk vermogen om te herstellen, waardoor ziektes zoals hepatitis, vaak pas in een laat stadium klachten veroorzaken. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren. Wanneer er klachten optreden is de ziekte meestal al in een ver gevorderd stadium.

Bij langdurige levercirrose kan uiteindelijk leverfalen optreden. Hierbij zijn de levercellen zo ernstig beschadigd, dat de lever onvoldoende functioneert. Dit is een levensbedreigende situatie. In dat geval kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn.

Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever veroorzaken leverziekten, zoals hepatitis, vaak pas in een laat stadium klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren. Wanneer er klachten optreden is de ziekte meestal al in een ver gevorderd stadium.

Complicaties

Een leverontsteking als gevolg van overmatig alcoholgebruik kan leiden tot:

  • leverfibrose
  • levercirrose
  • leverkanker (HCC)
  • bloedingen uit het maagdarmstelsel
  • vocht in de buik (ascites)
  • in een laat stadium: sufheid, verwardheid en uiteindelijk coma

Diagnose van leveraandoeningen door alcoholgebruik

Steatose van de lever en leverontsteking worden vaak bij toeval ontdekt, bijvoorbeeld door een routinebloedonderzoek of een echografie. Dit komt omdat steatose van de lever en het beginstadium van een leverontsteking meestal niet of nauwelijks klachten geven.

Door steatose van de lever en leverontsteking kan de lever wat vergroot of gevoelig zijn. Je huisarts kan voelen door lichamelijk onderzoek als je lever wat vergroot is. Dan zal je huisarts aanvullend onderzoek aanraden.

Via bloedonderzoek kan een arts de leverfunctie laten onderzoeken. Verhoogde waarden van bepaalde leverenzymen kunnen wijzen op een ontsteking. In het bloed kunnen deze leverenzymen worden aangetoond. Meer hierover lees je bij leverfunctieonderzoek.

Door het afnemen van een anamnese: een ondervraging over de ziektegeschiedenis waarbij de arts onder andere kan vragen naar alcoholgebruik.

Echografie maakt gebruik van geluidsgolven. Een vetstapeling in de lever is hiermee goed te zien. Ook verlittekening van de lever bij levercirrose kan met een echografie worden gezien.

Soms is een leverbiopsie (leverpunctie) nodig. In een stukje leverweefsel kunnen typische afwijkingen worden gevonden die duiden op alcohol als oorzaak van leverontsteking.

Dit kun je zelf doen bij leveraandoeningen door alcoholgebruik

Tips en adviezen bij leveraandoeningen door alcoholgebruik

  • Stoppen met het drinken van alcohol
    De enige gerichte behandeling bij leveraandoeningen door alcoholgebruik, is stoppen met het drinken van alcohol. Steatose van de lever en beginnende leverontsteking (hepatitis) kunnen genezen door volledig en definitief te stoppen met alcoholgebruik. Bij fibrose en levercirrose kan het proces worden afgeremd door te stoppen met alcohol.

    Levercirrose kan niet genezen. De levercellen zijn bij levercirrose onherstelbaar beschadigd. Door te stoppen met het drinken van alcohol wordt de resterende leverfunctie behouden en verbeterd.

  • Zorg voor een gezonde voeding
    Als er sprake is van ondervoeding, is het belangrijk om op je voeding te letten. Vaak gaat levercirrose gepaard met ondervoeding. Ook de negatieve gevolgen op de lever van overgewicht en obesitas worden verergerd door alcoholgebruik (>2 glazen/dag bij vrouwen en >3 glazen/dag bij mannen geeft aantoonbaar risico). Voor advies over voeding kun je terecht bij een diëtist. Vanuit de zorgverzekering wordt een aantal uren voor een diëtist vergoed. Informeer hiervoor bij je huisarts.

    Bij ondervoeding is goed om te letten op de inname van eiwit en energie te verhogen. Het is belangrijk om op een gezonde manier aan te komen. Ook is beweging belangrijk om de spiermassa te behouden.

Nederlandse Leverpatiënten Vereniging

De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) is een actieve patiëntenorganisatie voor iedereen die met een leverziekte te maken heeft: patiënten, familieleden, zorgverleners en andere betrokkenen. De vereniging verzorgt informatiemateriaal, geeft voorlichting, maakt het delen van ervaringen mogelijk en speelt een belangrijke rol in de belangenbehartiging van leverpatiënten.

Meer informatie

www.alcoholinfo.nl/publiek

We houden je graag op de hoogte

MDL Fonds geeft je graag betrouwbare en juiste informatie. Ben je blij met onze voorlichting? Steun ons! Want MDL Fonds ontvangt geen subsidie. We zijn volledig afhankelijk van donateurs.

Kies frequentie
Kies bedrag
Al 3 donateurs steunden vandaag een gezonde buik voor iedereen.

Colofon

Deze informatie is geschreven door het MDL Fonds.

In samenwerking met:
Dr. M.E. Tushuizen, hepatoloog/MDL-arts Leiden UMC
Dr. A.G. Holleboom, internist-endocrinoloog en vasculaire geneeskunde, Amsterdam UMC
Prof. dr. K. F. J. van de Graaf – Hoogleraar - Gastroenterologie Endocrinologie Metabolisme en Tytgat Instituut voor Lever- en Darmonderzoek - Amsterdam UMC
Dr. Wietse in het Panhuis – Post-doc - Gastroenterologie Endocrinologie Metabolisme en Tytgat Instituut voor Lever- en Darmonderzoek – Amsterdam UMC

Laatst herzien:
Februari 2025

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang maandelijks nieuws en info over een gezonde buik.

Dit veld is verborgen bij het bekijken van het formulier
Dit veld is verborgen bij het bekijken van het formulier
JJJJ dash MM dash DD